به گزارش اصفهان زیبا؛ عصر صفوی یکی از دوران ویژه تاریخ ایران بعد از ورود اسلام است که به‌واسطه تغییرات مختلفی که در زمینه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رخ داد، بناهایی با ساختار جمعی نظیر میدان نقش‌جهان و خیابان چهارباغ شکل گرفت.
در این میان ساختار معماری پل‌ها با دگرگونی مواجه شد و به دنبال آن، فضای جمعی منحصربه‌فردی در بستر برخی از پل‌های شهری اصفهان عصر صفوی ایجاد شد.
با گذشت چند قرن از شکل‌گیری این پل‌ها کارایی جمعی آن‌ها نه‌تنها از بین نرفته است، بلکه هر روز اقبال عمومی به این فضاهای جمعی بیشتر شده و همراه‌شدن خاطره جمعی مردم شهر آن را تقویت می‌کند.
حضور افراد روی پل برای بهره‌گیری از دید و منظر و ایجاد کاربری‌های الحاقی به آن برحسب مقتضیات فضا و زمان پل را به عنصری چندوجهی در ساختار شهر بدل می‌کند.
در تاریخ پل‌سازی سرزمین ایران عصر صفوی را باید دوران اوج طراحی و ساخت پل، به‌ویژه پل‌های درون‌شهری دانست.
اهمیت و زیبایی پل‌های تاریخی اصفهان بر کسی پوشیده نیست. نمی‌شود گردشگری به اصفهان بیاید و سی‌وسه‌پل یا پل خواجو را ندیده، از اصفهان برود؛ آن‌هم پل‌هایی که متعلق به دوران صفوی و یادگاری از میراث بزرگان است که این روزها با نبود زایندهرود، نشاط و شادابی قبل را ندارد.
آب؛ مایه حیات بشریت، طبیعت و دستاوردهای بشری
عده‌ای معتقدند باید با برگزاری رویدادها و مطالبه‌گری‌های این‌چنینی، زایندهرود را به این بستر بازگرداند تا پل‌ها به وضعیت سابق خود برگردند؛ به‌گونه‌ای که مجید نادرالاصلی، رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان، به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «ادوار گذشته، مجموعه‌ای از آثار بزرگ تاریخ و هنر را برای ما به امانت گذاشتند.
امروز به نظر می‌رسد چندین سال از آن می‌گذرد و در دوران مختلف شاید به اقتضای زمان یا مدیریت‌ها، از آن به اشکال مختلف استفاده شده است.
این پل‌های زیبا به‌عنوان پل‌های تاریخی با تخصص زمان خودشان احداث شدند و امروز مثل کوهی با وجود گذر زمان و گرما و سرما روی پای خود ایستاده‌اند.
اگر بتوانیم کاری کنیم که ارزش کاری را که گذشتگان ایجاد کردند، به بهترین نحو با برگزاری رویدادهایی ارائه دهیم، خوب است؛ برای مثال، در فرونشست، نشانش این است که این پل‌ها با آب زندگی می‌کرده‌اند؛هرچند پل‌های زیادی در طول تاریخ داریم که حتی بنیانشان از بین رفته است.
آب، مایه حیات بشریت، طبیعت و دستاوردهای بشری است که باید بتوانیم با برگزاری رویدادها در کنار پل‌ها به این مهم، اهتمام بورزیم و آن را مطالبه کنیم.»
یادمانی برای زایندهرود
روح‌الله فرشادفر، معاون اجتماعی سازمان فرهنگی ورزشی اجتماعی شهرداری اصفهان درباره ایجاد یادمانی برای زایندهرود، به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «زایندهرود “نیست” نشده است تا برایش یادمان بسازیم. یادمان را معمولا برای چیزی می‌سازند که تمام شده و اثری از آن باقی نمانده است؛ زایندهرود قرار است ان‌شاءالله جاری شود و وظیفه ما این است که روی این موضوع کار کنیم تا امید هم‌وطنان به جاری‌شدن آن زنده بماند. موضوع زایندهرود، پیچیده و حساس است و کارکردن برای آن، نیاز به‌دقت دارد؛ حتی زمانی که برای مدتی آب جاری است، اگر اقدامی فرهنگی‌هنری در حاشیه آن صورت گیرد، ممکن است این تفکر ایجاد شود که اصفهانی‌ها زایندهرود را تنهابرای تفریح می‌خواهند.»
او در ادامه خاطرنشان می‌کند: «در اصفهان، موضوع برای همه روشن است که زایندهرود خشک است و پیامدهای اجتماعی، روحی و روانی، زیست‌محیطی و حتی تأثیر روی فرونشست و آینده سکونت در اصفهان دارد. آنچه مهم است این است که در سطح ملی این موضوع مطالبه شود. ما به دنبال آن هستیم که در فضای یکی از پل‌های تاریخی، نمایشگاهی با موضوع زایندهرود دایر کنیم و عکس‌های قدیمی زایندهرود و اسناد مرتبط را در آن ارائه دهیم تا در ایام پرمسافر، هم‌وطنان با سرگذشت این هویت ملی و زیست‌محیطی آشنا شوند؛ زیرا تلاش ما بیشتر کارهای ماندگار است تا نمایشی و زودگذر.»
نیازمند تاریخ شفاهی پل‌ها
میثم بکتاشیان، مدیر احیای بافت‌های تاریخی و بازآفرینی بافت‌های فرسوده، به «اصفهان‌زیبا »می‌گوید: «پل‌های تاریخی جزو هویت و میراث تاریخی اصفهان هستند.پل به معنای ارتباط بین دو محل دسترسی از مکانی به مکان دیگر است و در حوزه‌های ارتباطات بین فرهنگی از این موضوع می‌توان استفاده و برنامه‌های مختلفی در این زمینه برگزار کرد. سازمان فرهنگی برنامه‌های مختلفی را برای این موضوع داشته است؛ اینکه در فضای عید نوروز که رودخانه آب نداشت، با استفاده از تکنولوژی ویدئومپینگ بر روی خواجو، فیلم‌های سه‌بعدی پخش می‌شد و با حضور هنرمندان در دهانه پل خواجو یک کار ترکیبی نمایش و تصویر برای شهروندان و مخاطبان و میهمانان نوروزی در اصفهان انجام شد. پل‌های تاریخی به‌عنوان یک مکان تاریخی می‌توانند هویت داستان‌های کودک و پازل‌های سه‌بعدی قرار بگیرند تا با شناساندن بیشتر این پل‌ها، در فضای فرا استانی به اهمیت موضوع آن‌ها پرداخته شود. درخصوص رویدادها و تاریخ شفاهی مردم از تجربه‌های زیستشان و اتفاق‌هایی که از این پل‌ها به خاطر دارند، می‌توان اقدامات خوبی انجام داد و به‌عنوان یک پژوهش تاریخی در حوزه مردم‌نگاری ثبت کرد.»
او معتقد است که اجرای نمایش‌های بیرونی و محیطی و برنامه‌های شهری و رویدادهایی مثل دهه فجر و ایام اعیاد ملی و دینی مثل شعبانیه و رجبیه، برنامه‌های متفاوتی بوده که در کنار پل خواجو برگزار شده و مورد استقبال شهروندان نیز قرار گرفته است.
یکی دیگر از مواردی که درخصوص پل‌های تاریخی به‌خصوص سی‌وسه‌پل موردتوجه بوده، نصب جان‌پناه در دهانه‌های بالایی این پل تاریخی است.
این اتفاق واکنش‌های منفی مختلفی را در بر داشت؛ اما میراث معتقد بود نصب آن‌ها هشداری برای حفظ جان مردم است. درباره تاریخچه ایجاد جان‌پناه‌ها شهرام امیری، مدیر روابط‌عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، به «اصفهان زیبا» می‌گوید: «قصه ایجاد جان‌پناه از سال ۹۲ ایجاد شد. سی‌وسه‌پل و پل خواجو تنها پل‌های تاریخی دو یا سه‌طبقه در اصفهان هستند. این دو پل دو رواق سرپوشیده در دو سمت عرشه‌های خود دارند که در آن زمان برای حفاظت از باران و آفتاب یا لذت از منظره زایندهرود یا شبیه لوژی تئاتر یا سینما بود که اگر مراسمی در دو طرف سی‌وسه‌پل و پل خواجو برگزار می‌شد، از این قسمت به تماشای مراسم می‌نشستند.»
وی افزود: در سال‌های گذشته به دلیل افزایش تردد در پل‌ها، شاهد سقوط افراد از بالای پل‌ها به بستر رودخانه یا کف‌فرش سنگی بودیم که چند نفر نیز جان خود را از دست دادند.به‌موجب آن، شکایت‌هایی واصل و نتیجه این شد که در سال‌های ۹۶، ۹۷ بعد از بررسی‌های کارشناسان داخلی و بین‌المللی جان‌پناه‌هایی (این اصطلاح با اصطلاح حصار متفاوت است) ایجاد شد؛ به معنی هشدار که از این قسمت نزدیک‌تر نشوید.با این تفاصیل، پل‌های تاریخی اصفهان سرمایه‌های ارزشمند این شهرند که نیازمند توجه بیشتر و نگاه تخصصی هستند تا همان‌طور که برای نسل ما باقی‌مانده‌اند، فرزندان آینده ایران و جهان نیز چشمشان به جمالشان روشن شود. شاید با برگزاری رویدادهایی بتوان این مطالبه را عمومی کرده و در سطح ملی نیز عنوان کرد؛ همچنین برگزاری رویدادها و مطالبه‌گری‌هایی برای پل‌های تاریخی اصفهان شاید بتواند زایندهرود و به تبع آن، پل‌های تاریخی را دوباره زنده کند.
