به گزارش اصفهان زیبا؛ طرح انتقال آب از تونل سوم کوهرنگ، یکی از پروژه‌های برجای مانده و طولانی‌مدت است که سال‌هاست به دلایل مختلف به بهره‌برداری نرسیده.
طرحی که گفته می‌شود به‌منظور تأمین و انتقال آب به میزان حدود 255 میلیون مترمکعب در سال، برای تأمین قسمتی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران برای مصارف شرب صنعت، کشاورزی و افزایش حجم آب تنظیم‌شده سد زاینده‌رود اصفهان با استفاده از سد مخزنی کوهرنگ 3، طراحی و عملیات اجرایی آن آغاز شد.
قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ نیز در سال 89 بسته شد و مقرر بوده که این پروژه در سال 93 به بهره‌برداری برسد؛ درحالی که هنوز و علی‌رغم پیشرفت چشمگیر آن، این طرح به بهره‌برداری نرسیده است.
به گزارش «تسنیم» سال 96 بود که مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه‌ای اصفهان گفته بود، از زمستان امسال کوهرنگ آب دارد و تونل نیز آبگیری می‌شود. اما به‌دلیل آماده‌نبودن سد این طرح، تنها در حد یک ایستگاه پمپاژ حدود 50 تا 60 میلیون مترمکعب آب خواهد داشت.
در حالی که تخصیص آب کامل تونل سوم کوهرنگ حدود 130 میلیون متر مکعب است؛ البته به دلیل کمبود اعتبارات در اجرای سد تونل کوهرنگ بسیار عقب هستیم.
با این حال، این مقام مسئول وعده داده بود که سد و تونل سوم کوهرنگ تا پایان دولت دوازدهم به اتمام برسد؛ این در حالی است که به دلیل شکایت استان چهارمحال و بختیاری، در همان سال اجرای عملیات احداث سد تونل از سوی سازمان محیط زیست کشور تعطیل شد.
با توجه به اهمیت این طرح و تمام حواشی و شایعاتی که در خصوص آن منتشر شده بود، 12 تیر سال 97 علی مقدس‌زاده، معاون وقت هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان بیان کرد که با تأمین منابع مالی موردنیاز، عملیات اجرایی سد تونل سوم کوهرنگ پس از پنج‌سال از سر گرفته شد.
حجت‌الله غلامی، معاون وقت عمرانی استانداری نیز در گفت‌وگو با رسانه‌ها در رابطه با بهره‌برداری از سد تونل کوهرنگ، وعده داد که براساس برنامه زمان‌بندی تونل کوهرنگ و سد سوم در سال 1400 آبگیری می‌شود که با تحقق این مهم، بخشی از مشکلات آب استان اصفهان در حوزه آشامیدنی، صنعتی و کشاورزی تأمین خواهد شد.
حالا، اما در شرایطی که یک سال از این وعده گذشته، بهره‌برداری از تونل کوهرهنگ هنوز به سرانجام نرسیده است و این پروژه در بلاتکلیفی به سر می‌برد.
همچنین به گزارش مهر، خبرها حاکی از این است که مبلغ ۵۰ میلیارد تومان از سوی استانداری اصفهان و از محل صندوق سازگاری با کم‌آبی استان به ۵۰ میلیارد تومان پول را تأمین کند وزارت نیرو می‌تواند مسائل اجتماعی پروژه کوهرنگ 3 را حل‌و‌فصل کند و البته پمپاژ نیز آغاز می‌شود تا هم دغدغه استان اصفهان و هم استان‌های چهارمحال و بختیاری و یزد که همه وابسته به منبع آبی حوضه زاینده‌رود هستند کمتر شود و حدود چهل‌پنجاه‌میلیون مترمکعب بنا به گفته خودشان از این طریق انتقال می‌یابد، در اسرع وقت این مهم در استان اصفهان پیگیری و پول تأمین شد.
علی‌رغم اینکه درخصوص طرح سد و تونل کوهرنگ 3 هیچ وظیفه‌ای بر عهده استان اصفهان نیست و این طرح ملی و مصوب خود وزارت نیرو است؛ اما با مساعدت استاندار محترم اصفهان و مدیران استان، به هر حال تأمین پول انجام شد. با این حال متأسفانه تا این لحظه پمپاژ از تونل سوم کوهرنگ اتفاق نیفتاده است و البته دلیل اصلی آن را مسائل اجتماعی که در این حوضه وجود دارد، اعلام کردند.
چرا کوهرنگ؟
اما چرا به‌ثمرنشستن کوهرنگ و بهربرداری از این طرح برای اصفهان مهم است؟ امیر امینی، کارشناس تونل در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» در پاسخ به این سؤال با اشاره به تاریخچه طرح انتقال آب کوهرنگ بیان می‌کند: ایده انتقال آب از دره کوهرنگ به قبل از انقلاب اسلامی برمی‌گردد و پس از انقلاب و با کمبود آب درناحیه فلات مرکزی (استان‌های یزد و اصفهان) مطالعات انتقال آب از این دره به زاینده‌رود در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت. مطالعات اولیه تونل و حفاری گمانه‌های اکتشافی توسط شرکت‌هایی از یوگسلاوی سابق، روسیه و ایران انجام شده است.
در عملیات حفاری گمانه‌های زمین‌شناسی، حفاری بلندترین گمانه بر روی مسیر تونل به عمق 920 متر و توسط عملیات هلی برن بر روی ارتفاعات زراب انجام شده است؛ همچنین به‌دلیل پیچیدگی‌های زمین‌شناسی و ژئوتکنیک مسیر تونل از حداکثر ظرفیت کارشناسی تخصصی داخلی و بین‌المللی استفاده شده است.
با پایان عملیات حفاری امکان آب‌اندازی فراهم و در سال 1393 این مهم با انتقال آب از دره کوهرنگ به زاینده‌رود انجام شود.
به گفته او، تونل سوم کوهرنگ در شهرستان کوهرنگ از توابع استان چهارمحال و بختیاری و به فاصله 80 کیلومتری غرب مرکز استان قرار گرفته است. همچنین راه دسترسی به ورودی از طریق جاده آسفالته چلگرد و فرعی منطقه بیرگـان و خروجی آن از طریق این جاده و فرعی نعل اشکنان است. متوسط بارش در این منطقه حدود 1250 میلی‌متر و متوسط دمای سالانه آن حدود 8 درجه سانتیگراد خواهد بود.
این کارشناس ادامه می‌دهد: طول تونل 23هزار و 409 متر، قطر دایره‌ای تمام شده 1/4 متر و شیب آن حدود 7 در 10 هزار است. برای حفاری تونل کوهرنگ از پنج جبهه مختلف شامل ورودی، دسترسی نصیرآبادیک و دو هرکدام به طول تقریبی 1450 متر، نعل اشکنان به‌طول 680 متر و خروجی به طول 168 متر استفاده شده است.
امینی با اشاره به حفاری تونل و پیچیدگی‌های زمین‌شناسی مربوط به آن بیان می‌کند: ساختگاه تونل سوم کوهرنگ از نظر زمین‌شناسی در زاگرس مرتفع قرار گرفته است و بخش عمده‌ای از مسیر تونل در تشکیلات کربناته (آهک و دولومیت) قرار دارد. این سنگ‌ها در برابر فعالیت‌های شدید تکنونیکی منطقه رفتار شکننده دارند و موجب ایجاد درزه و شکستگی و گسل‌های فراوان در منطقه شده است.
به گفته او، وجود گسل‌های خردشده کربناته به همراه بارش‌های جوی منطقه و برودت نسبی هوا زمینه مناسبی برای توسعه کارست فراهم کرده و حرکت و نفوذ آب از طریق گسل‌ها موجب توسعه انحلال سنگ‌ها در عمق بیشتر شده است؛ به نحوی که آثار کارست در اعماق 1100 متری از سطح (تراز تونل) نیز مشاهده شده است.
همه چالش‌های پیش روی کوهرنگ!
امینی با اشاره به چالش‌های آب‌بندی پیرامون تونل و عملیات تزریق می‌افزاید: گسل‌های موجود در مسیر تونل و شکنندگی سنگ‌های محیط پیرامون تونل از یک‌طرف و وجود بارندگی مناسب در منطقه و تشکیل سفره‌های آب زیرزمینی از طرف دیگر، باعث ورود آب به داخل تونل شده که علاوه بر بروز مشکلات اجتماعی، مشکلات اجرابی را نیز به همراه داشت.
برای مقابله با این مشکل و بهبودبخشی پارامترهای کیفی زمین اطراف تونل، در حین حفاری از روش‌های فورپولینگ و جت گروتینگ و تزریق سیمان با دستگاه‌های فشاربالا استفاده شده است؛ همچنین پس از اتمام عملیات حفاری و بتن‌ریزی پوشش تونل (لاینینگ) برای آب‌بندی‌کردن نهایی محیط پیرامون (و یا تحکیم‌بخشی سنگ‌های خردشده) از تزریق دوغاب سیمان ویا تزریق موادشیمیایی، فوم و رزین دوجزئی، استفاده شده است. با انجام عملیات تزریق، منابع آب منطقه متأثر از تونل به حالت اولیه خود بازگشتند.
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مشکلات و علل تأخیر در زمان‌بندی پروژه، عدم تخصیص ارز در زمان مناسب و در نتیجه تأخیر در خرید ماشین‌آلات ضروری مربوط، ورود مکرر آب به داخل تونل و وجود آب‌های پرفشار (با فشار بیش از 30 بار) در چندنقطه، ریزش گل و لای فراوان در گسل زرآب به داخل تونل و انجام عملیات زمان‌بر جت گروتینگ و فورپولینگ، حفاری در مارن‌های سبز و قرمز دریاچه‌ای، برخورد به زون‌های گسله با ناپایداری و ریزش مصالح فراوان را از جمله معضلات این پروژه و علل تعویق آن دانست.
به گفته این کارشناس تونل، در نهایت حفاری تونل در بهار سال 93 تمام و اولین آب‌اندازی در پایان همان سال انجام شد. عملیات بتن‌ریزی و تزریقات تکمیلی آن نیز در سال 1400 به پایان رسید و اکنون تونل آماده بهره‌برداری است. درحالی که تونل در طی سال‌های گذشته و از جمله سال جاری در مقاطع زمانی مشخص به بهره‌برداری رسیده و برای تداوم این بهره‌برداری لازم است هزینه‌های کافی برای خرید اراضی مربوط فراهم شود.
