به گزارش اصفهان زیبا؛ استان اصفهان سهم 50 درصدی تولید سنگ فرآوری را به خود اختصاص داده است و یک‌سوم واحدهای سنگ‌بری کشور در اصفهان قرار دارد؛ به همین دلیل قطب صنعت سنگ ایران به‌شمار می‌رود؛ اما موانع ریز و درشتی که پیش پای صادرکنندگان سنگ قرار گرفته، مانع بهره‌گیری از قابلیت‌های این صنعت می‌شود.
تولید سنگ در معادن اصفهان باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر تأمین نیاز بازار داخل بتوان صادرات نیز انجام داد. وضع عوارض برای صادرات سنگ، پرداخت حقوق دولتی و ماشین‌آلات فرسوده در معدن هم مؤلفه‌هایی هستند که باعث شده ترک‌ها بازار عراق را صاحب کنند.
به گفته فعالان بخش خصوصی اصفهان، تدوین سند راهبردی برای صادرات سنگ و همچنین فراهم‌کردن زیرساخت‌ها می‌تواند به افزایش صادرات سنگ اصفهان کمک کند.
عوارض صادرات مشکل‌ساز شد
اینطور که یک تحلیلگر بازارهای جهانی سنگ به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: در گذشته صادرات سنگ اصفهان به عراق رونق داشت؛ ولی حالا ترک‌ها بازار سنگ عراق را تصاحب کرده‌اند.
صادرات سنگ همچون گذشتـه رونق ندارد تا پیش از کرونا صادرات سنگ از 150 میلیون دلار نیز فراتر بود؛ ولی الان صادرات زیر 150 میلیون دلار است. صادرات سنگ علاوه بر عراق به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، قزاقستان و دوبی نیز با قیمت پایین صادر می‌شود.
سیامک حاج سیدجوادی تصریح می‌کند: برای افزایش صادرات سنگ باید طرح جامع استراتژیک صنعت سنگ تدوین شود. این سند باید ده‌ساله با برنامه‌های کوتاه‌مدت پنج‌ساله و دوساله تدوین شود. از سوی دیگر زیرساخت‌ها نیز باید فراهم شود. عوارضی که برای صادرات سنگ گذاشته‌اند و همچنین افزایش هزینه تعمیر ماشین‌آلات معدنی و پرداخت حقوق دولتی در معادن، صادرات سنگ را کاهش داده است.
معادن، گورستان آهن‌پاره شد
حاج‌سیدجوادی اذعان می‌کند: به‌روزرسانی ماشین‌آلات صنعت سنگ یکی از زیرساخت‌های لازم برای افزایش صادرات سنگ اصفهان است. ماشین‌آلات صنعت سنگ 20 تا 30 ساله هستند و با وجود قدیمی‌بودن این ماشین‌آلات، معادن سنگ ساختمانی گورستان آهن‌پاره شده است و این ماشین‌آلات به‌صورت قراضه در معادن افتاده‌اند.
این تحلیلگر بازارهای جهانی سنگ عنـوان می‌کند: یک ماشین معدنی که در ترکیه، عمان و دوبی 15 میلیارد تومان تمام می‌شود، به اندازه‌ای مشمول مجوز و عوارض می‌شود که در داخل با قیمت 40 میلیارد تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد. با وجود این تفاسیر، وسع معدن‌دار به خرید این ماشین‌آلات نمی‌رسد.
حاج‌سیدجوادی خاطرنشان می‌کند: برای نوسازی ماشین‌آلات معدن به هپکو فشار وارد می‌کنند؛ ولی در طول یک سال گذشته هپکو نتوانسته است 25 ماشین معدنی بسازد؛ چه برسد به اینکه ماشین‌آلات موردنیاز دوهزار معدن که پروانه دارند را تأمین کند. ما در معادن کشور نیازمند سه‌هزار ماشین سنگین و دوهزار لودر و هزار بیل هستیم.
او بیان می‌کند: طی چهار سال گذشته هزار و 100 معدن فعال به 800 معدن رسیده و 400 معدن تعطیل شده است. تمامی این معادن مشکل ماشین‌آلات دارند. استهلاک ماشین‌آلات زیاد است و معدن‌دار برای تأمین یک جفت لاستیک لودر نیز باید هزینه زیادی پرداخت کند. دولت هم مدام اعلام می‌کند که یارانه سوخت به معدن پرداخت می‌کند؛ این در حالی است که معدن‌دار می‌تواند یارانه سوختش را دریافت کند و اجازه دهد دستگاهش را خریداری و وارد کند.
حاج‌سیدجوادی می‌گوید: تولید سنگ در معادن کشور 8 میلیون تن و مصرف داخلی 7 میلیون تن است. باوجود این تفاسیر، با کمبود تولید سنگ برای صادرات مواجهیم. باید تولید سنگ در کشور به 16میلیون‌تن برسد تا هشت میلیون تن برای مصرف داخلی و هشــت میلیون تن صادر شود.
او عنوان می‌کند: در تهران بیشتر از 150 کارخانه سنگ را برای فروش گذاشته‌اند؛ چون بازار داخلی و بازار صادراتی برای این تولیدات وجود ندارد. درواقع از آنجایی که بخش ساختمان راکد است، ریسک ساخت‌وساز نیز افزایش یافته است.
تأثیر قیمت نهاده‌ها روی قیمت تمام‌شده سنگ
افزایش قیمت نهاده‌ها نیز معضل دیگری است که منجر به افزایش قیمت تمام‌شده می‌شود و آمار صادرات سنگ اصفهان را کاهش داده است.
مشاور کمیسیون معدن اتاق بازرگانی اصفهان به «اصفهان زیبا» می‌گوید: مشکل کاهش صادرات سنگ اصفهان به کارخانه‌ها ارتباطی پیدا نمی‌کند، بلکه به معادن ارتباط دارد. حدود 14 میلیون تن سنگ در معادن کشور تولید می‌شود که بیش از 90 درصد این سنگ‌ها در داخل مصرف می‌شود. باوجود این تفاسیر کمبود سنگ خام در معادن یکی از چالش‌های اساسی برای صادرات سنگ است.
احمدرضا بصیری ادامه می‌دهد: مشکل دیگر در مسیر صادرات سنگ نیز افزایش قیمت نهاده‌های فراوری مانند رزین، توری پشت سنگ و… است. چون این نهاده‌ها به‌طور عمده وارداتی هستند و نرخ ارز روی این نهاده‌ها تأثیر می‌گذارد و قیمت‌ها به دلیل گرانی نهاده‌ها از قیمت جهانی فراتر رفته است و این باعث می‌شود کالای ایرانی جذابیتی از نظر قیمت برای صادرات نداشته باشد. با این حال اگر دانش‌بنیان‌ها و شرکت‌های خصوصی وارد بخش شیمی سنگ شوند، قیمت‌ها معقول می‌شوند.
او خاطرنشان می‌کند: آموزش گروه‌هایی که توان صادرات داشته باشند و بتوانند در مذاکرات بین‌المللی حضور پیدا کنند و چانه‌زنی کنند نیز به افزایش صادرات سنگ اصفهان کمک می‌کند.
مشاور کمیسیون معدن اتاق بازرگانی اصفهان ادامه می‌دهد: نوسازی ماشین‌آلات معدنی نیز اقدام دیگری است که به افزایش صادرات سنگ اصفهان کمک می‌کند. در دهه گذشته ماشین‌سازی‌های داخلی در حوزه فراوری توانمند شده‌اند؛ چون با وجود افزایش نرخ ارز امکان واردات ماشین‌آلات خارجی وجود نداشته است.
به گفته او، همین موضوع منجر شده تا ماشین‌سازان توانمند داشته باشیم که هم ظرفیت صادرات ماشین‌آلات داشته باشند و هم به راحتی ناوگان فراوری ماشین‌آلات کشورمان را به‌روزرسانی کنند؛ اما مشکلشان افزایش هزینه‌هاست. باتوجه به افزایش هزینه‌ها بانک‌ها نیز به افرادی که قصد خرید ماشین‌آلات را دارند، وام پرداخت نمی‌کنند.
بصیری می‌افزاید: باوجود اینکه ماشین‌سازان داخلی از نمایشگاه‌ها بازدید می‌کنند و درجریان آخرین دستاوردهای فناوری هستند، در برخی زمینه‌ها مانند ماشین‌آلاتی که احجام سنگین را جابه‌جا می‌کنند به‌طور جدی ورود پیدا نکرده‌اند؛ چون تقاضا برای این دسته از ماشین‌آلات کم بوده و پیچیدگی‌های حمایتی از این ماشین‌آلات وجود دارد که اگر برطرف شود، قابل‌ساخت است.
