به گزارش اصفهان زیبا؛ مطابق آمارهای مرکز آمار، استان خوزستان که به دلیل شرایط آب و هوایی، ریزگردها و آلودگی هوا و افزایش بیماری‌های تنفسی بزرگسالان و کودکان و… در رتبه نخست مهاجر فروست‌ترین استان‌های کشور قرار دارد. همچنین مهاجرپذیرین استان‌ها به دلیل اشتغال و نه به دلیل شرایط اقلیمی، استان‌های البرز و تهران هستند. این درحالی است که طی سالیان گذشته اصفهان به دلیل کیفیت و جاذبه‌های زندگی، زیبایی، تنوع آثار تاریخی و اشتغال یکی از مهاجرپذیرترین استان‌های کشور بود؛ اما متأسفانه از اوایل دهه 90 به بعد شاهد کاهش آب زاینده‌رود و تناوب جریان آن و در نهایت قطع کامل جریان زاینده‌رود شدیم که به دنبال آن پدیده فرونشست زمین در این شهر تشدید شد.
به گفته علی بیت‌اللهی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، پدیده فرونشست زمین در اصفهان تا جایی پیشروی کرده که بسیاری از اصفهانی‌ها که توانایی مالی یا آینده‌نگری دارند در استان مازندران با خرید ملک، زمین، ساختمان و حتی آپارتمان سرمایه‌گذاری بسیاری کرده‌اند و در واقع به دلیل آینده و سرنوشت مبهم اصفهان، نسیم مهاجرت از این شهر در حال وزیدن است. آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی «اصفهان‌زیبا» با رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی است.
چطور پدیده فرونشست تفکر مهاجرت را در ذهن اصفهانی‌ها شکل داده است؟
به طور قطع این اتفاق بر روح و روان ساکنان اثر گذاشته و این موضوع به یک پدیده ملموس و کاملا مشهود تبدیل شده است. البته می‌توان با پدیده فرونشست زمین مقابله کرد و به نوعی این مخاطره قابل کنترل است و می‌توان امید و شور و شوق را دوباره در مردم این سرزمین زنده کرد.
این تجربه در چند کشور دنیا به نتیجه رسیده و روش ها و طرح های آن‌ها برای ما شناخته شده است. ما گزارش مفصلی درخصوص فرونشست زمین در کشور و به ویژه برای اصفهان منتشر کرده‌ایم، بنابراین مسئولان استان اصفهان باید از وزیر کشور و نیرو بخواهند که کار اساسی و زیربنایی برای اصفهان انجام دهند تا خطر فرونشست زمین که ارتباط مستقیم با جریان دائمی زاینده‌رود حتی به صورت حداقلی دارد، کاهش یابد؛ در واقع با یک دبی حداقلی آب در زاینده‌رود از نظر ایمنی ساختمان‌های مسکونی، آثار تاریخی، زیرساخت ها و… می‌توان این پدیده را کنترل کنیم.
اگر عکس این قضیه رخ دهد، شاهد چه اتفاقی خواهیم بود؟
بی‌توجهی به جریان زاینده‌رود و مخاطره فرونشست زمین موجب ایجاد روحیه یأس و ناامیدی و تاریک شدن آینده اصفهان می‌شود، در این شرایط افراد برای آینده فرزندان خود به دنبال یک زندگی پایدار و مهاجرت به مکان دیگر می‌روند که این واقعا ناراحت‌کننده است؛ چراکه اصفهان به عنوان شهری که مقصد اغلب هموطنان برای مهاجرت بود، امروز به عنوان مبدأیی برای مهاجرت به دیگر نقاط کشور تبدیل شده است.
متأسفانه در عمل شاهد اقدام خاصی برای مقابله با فرونشست از سوی مسئولان نیستیم ؛در حالی‌که هر روز شاهد نشست‌هایی در بخش‌های مختلف این شهر هستیم، آیا این شرایط می‌تواند زنگ خطری برای مهاجرت از اصفهان باشد؟
در حقیقت فرونشست زمین پدیده‌ای پیش‌رونده و تشدیدیابنده است، اگر اقدامی برای مقابله با آن صورت نگیرد. موضوع دیگر این است که علاوه بر کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و به طور متوسط در آبخوان اصفهان و برخوار سالانه شاهد یک متر افت آب‌های زیرزمینی هستیم؛ بنابراین وقتی آب به قسمت‌های تحتانی می‌رسد آب شور و املاح‌دار به دلیل سنگینی، در قسمت‌های عمیق‌تر سفره قرار می‌گیرد؛ بنابراین وقتی آب را از قسمت‌های تحتانی خارج می‌کنیم کیفیت آب استحصالی نیز بسیار کم می‌شود که این امر کشاورزی منطقه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، به علاوه این شرایط منجر به فرونشست زمین و خسارت سازه‌های ساختمانی، شریان‌های حیاتی، المان‌های حمل‌و‌نقل و آثار تاریخی می‌شود.
از سوی دیگر با نازل شدن کیفیت آب، محصولات کشاورزی کم‌کم رو به کاهش و نابودی می‌رود. به عبارت دیگر خاک‌های سطحی قابل کشاورزی را با استحصال آب شور از عمق به سطح شور می‌کنیم و خاصیت خاک را از بین می‌بریم. با چنین سیمایی از آینده چه می‌شود گفت. واقعا هشدار بسیار جدی است وظیفه ماست که فردا نگویند چرا نگفتید…! با تأکید زیاد 22 طرح و پروژه را برای جلوگیری از فرونشست زمین مطرح کردیم؛ این‌ها درواقع تجربه کشورهای چین، ژاپن، آمریکا، ایتالیا و… است که با این مخاطره سردرگریبان بودند؛ اما با آن مقابله کردند، بنابراین می‌توان این مخاطره را کنترل کرد و عدم اجرای این اقدامات موجب تشدید پدیده فرونشست زمین و میل به مهاجرت در نزد مردم اصفهان و اطراف آن می‌شود.
در حال حاضر چه مستنداتی از پیشروی فرونشست زمین اصفهان موجود است؟
در دشت مهیار، فرودگاه اصفهان، ورزشگاه نقش‌جهان و بخش‌هایی از شهر که تخلیه شده و همچنین در بخش‌هایی از اصفهان شکاف‌های ناشی از فرونشست زمین به حدی است که دست از داخل دیوار رد می‌شود و این نشانه‌ها به وضوح روشنگر فرونشست زمین است. متأسفانه برخی همچنان اعلام می‌کنند که در مورد فرونشست زمین در اصفهان بزرگ‌نمایی می‌شود و اصفهانی‌ها می‌خواهند آب داخل زاینده‌رود جریان یابد؛ در حالی که چنین موضوعی صحت ندارد و اکنون حدود 2500 نقطه در اصفهان مستند شده که در آن‌ها شاهد اثر ملموس فرونشست هستیم. خوب به عنوان ساکن منطقه چه احساسی دارید که فرونشست تشدید می‌یابد؟ به طور قطع اولین راهکاری که به ذهن هر فردی می‌رسد جابه‌جایی و مهاجرت است و این امری طبیعی برای زیست انسانی است البته امیدواریم هیچ‌گاه شرایط به این مرحله نرسد.
اما مهاجرت از اصفهان به دلیل فرونشست زمین چه تبعاتی دارد؟
مهاجرت علاوه بر تبعات اجتماعی موجب از بین رفتن میل به سرمایه‌گذاری در اصفهان می‌شود. به هر حال حیات و ممات یک شهر وابسته به مسائل اقتصادی و سرمایه‌های آن شهر است و وقتی سرمایه‌گذاران اصفهانی هیچ انگیزه‌ای را در خود نداشته باشند، باتوجه به ریسک‌های احتمالی فرونشست به شهرهای دیگری می‌روند. وقتی آثار تاریخی ما زیبایی خود را در اثر شکاف‌های فرونشست از دست می‌دهند و ناامن می‌شوند، اصفهان دیگر حرفی برای گفتن نخواهد داشت. این در شرایطی است که 2 میلیون و 700 هزار نفر در پهنه‌های فرونشست کلان‌شهر اصفهان ساکن هستند.
خوب اگر جمعیت 2.5 میلیون نفری اصفهانی‌ها قصد مهاجرت داشته باشند چه مقصدی مناسب این هجرت است؟
این جمعیت 10 یا 20 هزار نفر نیست؛ جمعیت زیادی است که امکان مهاجرت بخش عمده‌ای از ساکنان آن وجود ندارد و این حالت روحی و روانی خاصی را در بین مردم ایجاد می‌کند. از سوی دیگر آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد، همچنین افرادی که توان مالی دارند بخش عمده آن‌ها در داخل کشور و حتی به خارج کشور مهاجرت خواهند کرد، اما باید توجه داشت که داخل کشور برای جمعیت 2.5 میلیونی اصفهانی‌ها وسعت و امکانات نداریم.
از سوی دیگر مناطق دیگر کشور نیز با پدیده فرونشست مواجه هستند؛ به عنوان مثال تهران در بسیاری از ماه‌های سال درگیر آلودگی شدید هواست و امکان تردد و ترافیک وجود ندارد، بنابراین چاره‌ای نداریم به غیر از اینکه اقدامی جدی و ملموس برای کاهش این خطرات انجام دهیم و این تنها راه است.در خصوص اصفهان معتقدم به جای اینکه جمعیت 2.5 میلیون نفری را با روحیه منفی رها کنیم، بهتر است صنایع و کشاورزی آب‌بر را متوقف کنیم؛ شاید راهکار اصلی مهاجرت صنایع است نه مردم.
