به گزارش اصفهان زیبا؛ امروز مدارس مسجدمحور نه‌تنها پارامترهای آموزش‌وپرورش را رعایت کرده‌اند و از کیفیت مطلوبی برخوردارند، در برخی از مسائل فرهنگی و تربیتی نیز از آموزش‌وپرورش سبقت گرفته‌اند.
برای آشنایی با مدارس مسجدمحور به یکی از مدارس بندگی مراجعه کردم. بعد از عبور از سردر اصلی مسجد، صحن کوچک مسجد با حجره‌هایی دورتادور قرار دارد. در بخشی از این صحن کوچک، مقبره‌ای قرار دارد که در آن بزرگان خاندان کلباسی به خاک سپرده‌شده‌اند.
در ضلع جنوب این صحن سر دری قرار دارد که ورودی آب‌انبار معروف مسجد است؛ سنگی که بر دیوار آب‌انبار نصب‌شده و با خط نستعلیق برجسته طی اشعاری ماده‌تاریخ اتمام آب‌انبار را ۱۳۲۱ هجری قمری ذکر کرده‌است.
در انتهای صحن کوچک سردری زیبا مشاهده می‌شود که کتیبه‌ای به قلم سیدهاشم طوبی اشعاری به سال ۱۳۲۰ هجری قمری نوشته شده‌است. دو تصویر نقاشی شده از رکن‌الملک در دو طرف آن به چشم می‌خورد.
بعد از عبور از سردر، دالانی صحن کوچک را به صحن بزرگ‌تر مسجد متصل می‌کند. در همین دالان حجره‌ای وجود دارد که محل آرامگاه میرزا سلیمان خان رکن‌الملک شیرازی به همراه همسرش است که با اشعار ایشان زینت داده‌شده و ضریحی چوبی بر مزار او ساخته شده است. سردر مقبره مرحوم رکن‌الملک، ماده‌تاریخ درگذشت او روی کاشی معرق در ۱۳۹۱ قمری تزیین شده است.
با ورود به صحن باشکوه مسجد، گنبد بزرگ فیروزه‌ای و صحنی چهارایوانه در برابر چشم بیننده ظاهر می‌شود که حوضی زیبا در میان آن قرار گرفته است و در دو طرف آن رواق‌ها قرار دارند.
دورتادور این فضا را کتیبه‌هایی از اشعار میرزا سلیمان خان رکن‌الملک در ترکیبی با اسمای الهی آراسته است. بزرگ‌ترین ایوان مسجد با نقوش زیبای اسلیمی در ضلع جنوبی مسجد قرار گرفته است.
از پله‌های مدرسه بالا رفتم و در دفتر مدیر اجرایی، محمدعلی ملک‌محمدی، روی مبل یک‌نفره قهوه‌ای‌رنگ نشستم و بدون اتلاف وقت، اولین سؤال خود را از او پرسیدم.
هدف و مطلوب شما از فعالیت در مدرسه مسجدمحور رکن‌الملک چه بود؟
۲۵ سال به‌عنوان کانون فرهنگی فعالیت کردیم و سه سال است به‌عنوان مدرسه فعالیت می‌کنیم. در ابتدا در مدارس برای جذب دانش‌آموزان تبلیغات و برنامه برگزار کرده و دانش‌آموزان موردنظر را جذب کانون نخبگان می‌کردیم؛ اما در این مسیر موانعی ایجاد می‌شد که به هدف نهایی خود نمی‌رسیدیم؛ چراکه والدین کانون‌های فرهنگی را برای فرزندان خود جدی نمی‌گرفتند و ما این مسئله را غیرطبیعی نمی‌دانستیم؛ چون دانش‌آموزی که در روز هشت ساعت در اختیار آموزش‌وپرورش است و در کل هفته تنها چند ساعت محدود در کانون فرهنگی حضور پیدا می‌کند و مسئله گرفتن مدرک آموزشی در کانون فرهنگی برای او ممکن نیست، سبب شده بود شاهد حضور کم‌رنگی از دانش‌آموزان در کانون‌های فرهنگی باشیم.
مشکل دیگر این بود که مدارس از وضعیت دانش‌آموز در کانون‌ها خبر نداشتند و کانون‌ها نیز از وضعیت تحصیلی دانش‌آموز آگاه نبودند و بهترین حالت ممکن این بود که مدرسه و کانون فرهنگی باهم هماهنگ شوند.با این وضعیت ما نمی‌توانستیم تضمین کنیم یک دانش‌آموز چه مدت‌زمان در اختیار ماست و این‌گونه برنامه تربیتی درستی را برای دانش‌آموز خود نداشتیم.
والدین برای کانون فرهنگی که مدرسه نباشد، هزینه نمی‌کنند و با هزینه‌نکردن نیروهای کانون فرهنگی نیز انگیزه‌ای برای گذاشتن وقت زیاد نداشتند و کانون فرهنگی هم با کمبود بودجه توانایی انجام هر کاری را نداشت؛البته مدارس مسجدمحور هم باید چند سال فعالیت کنند تا نیروهای موردنیازشان را جذب کنند؛ چراکه ما نیازمند نیروهای توانمند و متخصص هستیم.
تفاوت آموزش در مدارس مسجدمحور با مدارس دیگر چیست؟
محتواهای مکمل تمامی کتب آموزش‌وپرورش در کنار کتاب‌های درسی آموزش داده می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال، در کتاب‌های قرآن و پیام‌های آسمانی تمرکز آموزش‌وپرورش فقط بر کتاب است؛ اما ما در کنار کتاب‌ها، انجمن‌های عمومی برای بچه‌ها برگزار می‌کنیم که همه باید شرکت کنند و یک بخش تخصصی نیز وجود دارد که انجمن‌های انتخابی برای دانش‌آموزان برگزار می‌شود و خارج از ساعت درسی است. دانش‌آموز به انتخاب خود از میان چند انجمن یکی را انتخاب و در آن شرکت می‌کند.
اکنون ۱۴ نفر از بچه‌های گروه حفظ ویژه هستند. گروهی صوت و برخی تفسیر را انتخاب کردند. وضعیت درس ورزش هم به همین شکل است و هر دانش‌آموز با توجه به علاقه خود در رشته موردنظر شرکت می‌کند. این‌گونه هرکدام از بچه‌ها در یکی از رشته‌های ورزشی، حرفهای می‌شود و سطح کلاس‌ها نیز با پیشرفت دانش‌آموزان بالاتر می‌رود.
به دلیل انتخابی‌بودن انجمن‌ها دانش‌آموزان نتیجه خوبی از کلاس‌ها دریافت می‌کنند و استعداد آن‌ها نیز کشف می‌شود.
مدارس مسجدمحور فقط مورد استقبال خانواده‌های مذهبی قرار می‌گیرد؟
این موضوع غلط است که تنها خانواده‌های مذهبی از مدارس مسجدمحور استقبال می‌کنند. مدارس مسجدمحور مورد استقبال خانواده‌هایی قرار گرفته است که به دنبال یادگیری فراتر از کتاب‌ها و برنامه‌های آموزش‌وپرورش هستند؛ کسانی که فعالیت‌های تربیتی و فرهنگی برایشان با اهمیت است. اکنون ۳۰ درصد از ورودی‌های ما از خانواده‌های غیرمذهبی هستند.
برخی مدارس تیپ شخصیتی خاصی را می‌پذیرند و این کار در میان مردم جامعه دوگانگی ناپسندی ایجاد می‌کند.
رویکرد مدارس مسجدمحور چیست؟
در مدارس مسجدمحور رویکرد بر مبنای کار مردمی و شفافیت است. هدف در این رویکرد،کاهش هزینه‌ها با داشتن کیفیت خوب برای مدرسه است.
برای داشتن این مدرسه و بهره‌مندی از آن، برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های گوناگونی با همکاری کادر آموزش و دانش‌آموزان صورت می‌گیرد.
دبیران مدارس مسجدمحور می‌بایست چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
همسایگی ما با حوزه سبب شد تا به استادانی که در دانشگاه تدریس می‌کنند، دسترسی داشته باشیم.
دبیرانی که برای دانش‌آموزان انتخاب می‌شوند، علاوه بر ویژگی‌هایی که آموزش‌وپرورش انتظار دارد باید ویژگی‌های دیگری مانند الگوبودن در امور دینی و حافظ شخصیت دانش‌آموز بودن را دارا باشند.
تعامل والدین در مدرسه با معلمان و کادر آموزشی بسیار زیاد است. معلمان روش‌های مطالعه را در جلسه‌ها به والدین آموزش می‌دهند. فعالیت هیئت مذهبی مدرسه و جلسه قرآن با همکاری دانش‌آموزان و والدین آن‌ها انجام می‌شود و با والدین جلسه‌های همفکری برای برنامه‌هایی که در طول سال قرار است برگزار شود، صورت می‌گیرد.
برای انجام فعالیت در مدرسه مسجدمحور رکن‌الملک چه مجوزی دارید؟
مجموعه ما دارای سه مجوز است. هر کدام از بخش‌های کاری مجموعه زیر نظر یک مجوز است.
البته مجوز ویژه آموزش‌وپرورش که به‌وسیله آن بتوانیم شهریه مصوب اداره را بگیریم، در حال جریان بوده و هنوز صادر نشده است.
یک: مجوز از حوزه علمیه قم که توسط علیرضا اعرافی صادر شده و زیرمجموعه ستاد مدارس مسجدمحور است، از قم برای انجام فعالیت‌های مدرسه مسجدمحور گرفته شده است.
دو: مجوز دارالقرآن که همان مجوز مدرسه قرآنی است. به‌وسیله آن حفظ قرآن، کمیسیون خاص و مرخصی تحصیلی دانش‌آموزان صورت می‌گیرد.
سه: مجوز سازمان تبلیغات از مراکز فرهنگی است. فعالیت‌های فرهنگی مدرسه رکن الملک همچون اردوها، هیئت، خیریه و… به وسیله آن صورت می‌گیرد.
دانش‌آموزان چگونه مدرک تحصیلی خود را می‌توانند دریافت کنند؟
با استفاده از مجوز دارالقرآن و برنامه حفظ قرآن طبق قانون دانش‌آموزان می‌توانند در مدارس آموزش‌وپرورش غیرحضوری شوند. این کار را همچون مدارس قرآنی به‌وسیله مجوزی که داریم، انجام دادیم.
زمانی که اداره نامه‌ای به نام کمیسیون خاص برای دانش‌آموزان صادر کرد، دانش‌آموزان در مدرسه غیرحضوری شدند و تنها برای دادن آزمون به مدرسه‌ای که زیر نظر آموزش‌وپرورش است، مراجعه می‌کنند.
شرط چنین اقدامی، داشتن برنامه حفظ کل قرآن در طول سه سال در دوران تحصیلی مدرسه برای دانش‌آموزان است. ما این فعالیت را با کار فرهنگی خود ترکیب کردیم و مدرک دانش‌آموزان را این‌گونه تهیه می‌کنیم.
برای شما آموزش در مکان مسجد مهم است یا آموزش با رویکرد مسجد؟
ما در موضوع‌های مختلف هر دو را به کار بردیم. در کلاس‌های آموزشی تأکیدی نداریم که کلاس درس در مکان مسجد برگزار شود.
به‌عنوان مثال، اگر کلاس درس ریاضی را در مکان مسجد برگزار کنیم، کیفیت آموزشی لازم را ندارد؛ درنتیجه صلاح ما این است که در مدرسه برگزار شود.
اما در آموزش مطالب درسی، اگر موضوع مربوط به مسجد باشد، در آن مطالب مباحث مربوط به مسجد را حتما برای دانش‌آموزان بیان می‌کنیم.
جزءخوانی قرآن، هیئت دانش‌آموزی و جلسه‌های والدین را در فضای مسجد برگزار می‌کنیم؛ چرا که تأثیر متفاوتی را می‌گذارد.
هیئتی که در ساختمان مدرسه می‌گیریم، با هیئتی که در ساختمان مسجد برگزار می‌کنیم، متفاوت است و تأثیر زیادی روی دانش‌آموزانمان خواهد گذاشت.
همچنین نماز جماعت را هم دانش‌آموزان در مکان مسجد برگزار می‌کنند و در چنین مواردی هدف ما مکان مسجد است.
مجوز آموزش‌وپرورش چه مشکلاتی را برای شما حل می‌کند؟
اگر مجوز آموزش‌وپرورش صادر شود، فعالیت‌های ما تنها با یک ارگان هماهنگ می‌شود و گذاشتن زمان و نظارت از سوی چند ارگان وجود نخواهد داشت.
ما آمدیم تا با یک گزارش میدانی نشان دهیم این مطالبی که در خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها، سایت‌ها و حرفهای برخی شنیده می‌شود غلط است.
اینکه بعضی‌هامی‌گویند که مدارس مسجدمحور، دانش‌آموزان را در محیطی یکدست و مذهبی قرار می‌دهد و این امر دارای پیامدهای فردی و اجتماعی است، سخنی پوچ است؛ چرا که ما شاهد حضور هر قشر دغدغه‌مند فرهنگی و تربیتی که طالب آموزشی متفاوت برای فرزندان خود بودند، در مدرسه مسجدمحور رکن‌الملک بودیم.
این صحبت اشتباه است که مدارس مسجدمحور امکانات ندارند؛ چراکه نه‌تنها امکانات و شکل ظاهری خوبی دارند، بلکه با خلاقیت ویژه دست به چیدمان و فضاسازی خلاقانه در چینش کلاس و مدرسه زده اند.
به عنوان نمونه، در مدرسه مسجدمحور رکن‌الملک در راهروها کتابخانه سیار با کتاب‌های جذاب و به‌روز قرار گرفته است. آن‌ها کارگاه‌های مختلفی دارند که کمتر مدرسه‌ای مانند آن را دارد و چینش کلاس‌ها و نحوه آموزش آن‌ها نیز متفاوت و مفید است.
در حال حاضر مدارس مسجدمحور با فعالیت‌های فراوانی که انجام می‌دهند، نه‌تنها همه قواعد و آموزش‌های آموزش‌وپرورش را کامل و بدون کم و کاست انجام می‌دهند، بلکه فراتر از آموزش‌وپرورش حرکت می‌کنند و فعالیت‌های فرهنگی، دینی و تربیتی گسترده‌ای انجام می‌دهند.
