روزه‌داری خواص زیادی برای بدن دارد. اما به شرط رعایت نکات لازم. به این خواص و نکات آن دکتر رسول حیدری، محقق و مشاور تغذیه سالم و دکتر موسی صالحی، متخصص تغذیه پرداخته‌اند.
فرآورده‌های غذایی مردم متمدن امروزی فاقد املاح معدنی و عناصر حیاتی لازم است.
مصرف این فرآورده‌ها به جای مواد غذایی طبیعی و سالم، موجب کاهش کارایی دستگاه‌های بدن از نظر حفظ سلامت و دفع مواد زیانمند می‌شود. از طرفی، مصرف بیش از حد نیاز و ماندن غذا در داخل دستگاه‌های بدن بیماری‌های زیادی برای بدن ایجاد می‌کند که با نخوردن یا امساک در غذا، بدن فرصت می‌یابد خود را پاک‌سازی یا پالایش کند و تمیز نگاه دارد.
یکی از مهم‌ترین کارهای بدن عمل مثبت جذب و یا عمل منفی دفع است. این دو عمل نمی‌توانند باهم انجام شوند. باید جذب غذا به‌طور کامل قطع شود.
موقعی که غذا وارد بدن نمی‌شود، بدن برای دفع مواد سمی جمع‌شده در خود اقدام می‌کند.
این مواد در نتیجه سوءتغذیه و عوامل ناسازگاری چون خستگی، اضطراب، استرس، نگرانی، افراط در خوردن و… جمعمی‌شوند. بنابراین امساک مطمئن‌ترین وسیله برای دفع هر نوع بیماری است؛ زیرا با این روش همه نیروی بدنی انسان متوجه پاک‌سازی می‌شود. بدنی که به لحاظ داخلی واقعا تمیز باشد، سالم است.
وقتی که این غذانخوردن با امساک و پرهیز همراه می‌شود، به صورت روزه درمی‌آید.
روزه‌داری می‌تواند به تغذیه مناسب کمک شایانی کند. بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همیشه مقداری از چربی به‌عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف جمع می‌کند. در مدت طولانی اگر این چربی‌ها در بدن باقی بمانند، به شکل فشرده درمی‌آیند و احتمال مورداستفاده قرارگرفتن چربی‌های مستقر در مرکز آن‌ها توسط بدن نیز کمتر می‌شود.
روزه‌داری حتی در کسانی که لاغر یا دارای وزن طبیعی هستند نیز به بدن فرصت می‌دهد تا این چربی‌های زمانمند را بسوزاند و پس از پایان دوره روزه‌داری، به جای آن‌ها چربی تازه و مناسب‌تری را جایگزین کند؛ ضمن‌اینکه برای افرادی که چربی زیادی را در بدن خود ذخیره دارند نیز فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا مقداری از آن‌ها را برای تولید انرژی به مصرف برسانند و از اضافه وزن خود بکاهند.
در این رابطه توصیه‌هایی لازم است که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود.
توصیه‌هایی در رابطه با وعده سحری
چای نخورید: خوردن چای در سحر باعث افزایش ادرار و دفع نمک‌های معدنی که بدن در طول روز به آن‌ها نیاز دارد و کمبود آب بدن می‌شود و در نتیجه تشنگی و کم‌آبی ایجاد خواهد شد.
سالم و به اندازه بخورید: خوردن غذای زیاد، سرخ‌کردنی‌ها، غذاهای چرب و شیرینی‌ها در سحر باعث فشار زیاد به دستگاه گوارش و تلف‌شدن انرژی بدن می‌شود و در نتیجه روزه را سخت می‌کند.
غذاهای خشک نخورید: از خوردن غذاهای خشک مانند کوکو سبزی، کوکو سیب‌زمینی، کتلت، گوشت‌های سرخ‌شده، جوجه کباب، سس مایونز، خامه، سوسیس و‌کالباس، زولبیا و بامیه، ماهی و غذاهای پرادویه خودداری کنید. این غذاها باعث ناراحتی در گوارش و عطش زیاد می‌شوند.
غذاهای دیرهضم مصرف نکنید: استفاده از غذاهای دیرهضم در سحر و افطار مانند سیراب، شیردان، کله‌پاچه، جگـر، پیتزا، اسنک، همبرگر، غذاهای کارخانه‌ای و سرخ‌کردنی‌ها موجب تشنگی زیاد و هدررفتن انرژی زیادی از بدن می‌شود.
غذاهای شور و اسیدی نخورید: خوردن ماست، دوغ، خیارشور و نوشابه برای سحری توصیه نمی‌شود. زیرا عطش را تشدید می‌کنند.
شربت عسل با لیموترش تازه را در سحر فراموش نکنید.
فیبرها را در وعده سحر بگنجانید: بهتر است در وعده غذایی سحر از غذاهای حاوی فیبر و پرحجم مثل غلات، حبوبات، سبزی‌ها، گندم سبوس‌دار، برنج سبوس‌دار، صیفی‌ها و میوه‌های خشک مثل انجیر خشک، برگه زردآلو و برگه هلو استفاده کنید تا زمان بیشتری در معده بماند و کمتر دچار گرسنگی شوید.
وعده کامل داشته باشید: وعده سحرتان باید کامل و ترجیحا حاوی پروتئین، برنج و حبوبات باشد. همچنین از مواد غذایی کم‌نمک و آبکی در سحر استفاده کنید.
زولبیا و بامیه نخورید: مصرف مواد خیلی شیرین مانند زولبیا، بامیه و گوشفیل در وعده سحری باعث سیری زودرس شده و همچنین سبب افت سریع قندخون و گرسنگی زودرس در ساعات اولیه روز می‌شود.
حتما سحری بخورید: مصرف نکردن سحری موجب سوخت ناقص چربی‌ها، بوی بد دهان، ضعف، سردرد و دردهای عضلانی و کاهش هوشیاری و تمرکز حواس می‌شود. نوشیدن آب زیاد در سحر، برای پرهیز از تشنگی طول روز، تقریبا هیچ کمکی نمی‌کند. فقط حجم ادرار را افزایش می‌دهد و به قلب و کلیه‌ها فشار بیشتری وارد می‌کند.
پرخوری در سحر، ضمن ایجاد اختلال در سیستم گوارشی، ایجاد کسالت کرده و شادابی و نشاط را از بین می‌برد. همچنین نخوردن سحری باعث می‌شود در وعده افطار غذای بیشتری صرف شود که موجب چاقی شخص می‌شود و فشار زیادی را به یک‌باره بر سیستم گوارش وارد می‌کند و باعث سوءهاضمه خواهد شد.
توجه داشته باشید که یک وعده سحری کامل و مناسب باید همه گروه‌های غذایی شامل پروتئین‌ها،کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و ویتامین‌ها را داشته باشد.
خرما بخورید: این نکته را به خاطر بسپارید که خوردن خرما در سحر و افطار بدن را در برابر گرسنگی قندی که در روزه ایجاد می‌شود مسلح می‌کند. زیرا هم انرژی لازم را به بدن می‌رساند و هم مانع تجمع چربی‌ها می‌شود و از آنجا که سه‌چیز دفاع بدن را کم می‌کند (نارسایی کبد، چربی زیاد زیر پوست و بی‌حرکتی) لذا خرما با مواد باارزش خود هم برای کبد مفید است و هم مانع تجمع چربی‌ها می‌شود و هم دفاع بدن را بالا می‌برد.
از طرف دیگر خرما چون دارای گلوکز و هضم سریع است، سوخت مغز را فورا تأمین می‌کند و با وجود ویتامین ث و فسفر که برای جذب مواد قندی در محیط روده لازم است یک غذای ضدگرسنگی و انرژی‌زای قوی است؛ به‌طوری‌که برای رساندن انرژی به بدن نیاز به مواد دیگر مانند ویتامین ث ندارد.
خرما غذایی کامل، نیروبخش، ملین، مقوی و محرک قلب است و از فراموشی جلوگیری می‌کند و بهترین ماده غذایی برای مغز و اعصاب و ناراحتی‌های تنفسی و ضدانگل و میکروب است. پتاسیم موجود در آن باعث تقویت ماهیچه‌های معده و بافت‌های بدن و برطرف‌کننده زخم معده و… است.
توصیه‌هایی در رابطه با وعده افطاری
روزه‌دار در موقع افطار احساس گرسنگی دارد. به‌طوری‌که بسیاری از افراد حتی بعد از خوردن غذا هنوز احساس سیری نمی‌کنند و این به‌خاطر عدم دریافت پیام سیری به مغز است. در صورتی که با خوردن خرما این پیام به مغز می‌رسد که نیاز بدن تأمین شده است. لذا احساس سیری به دست می‌آید.
خوردن خرما هنگام افطار یا در سفره غذا به علت وجود جذب سریع گلوکز و فروکتوز سبب کاهش اشتها شده و از پرخوری و عوارض ناشی از آن مانند نفخ و افزایش وزن و چاقی و چربی اضافه جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر خرما با وجود داشتن پتاسیم عامل رفع خستگی و گرسنگی می‌شود؛ بنابراین خوردن آن را زمان افطاری فراموش نکنید.
از نوشیدنی‌های گازدار دوری کنید: از نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار و خیلی سرد، آب یخ و یا خوردن پی در پی چای در موقع افطار اجتناب کنید. توجه داشته باشید پس از یک روز طولانی، گرسنگی و تشنگی باید به آرامی و با ملایمت آب و مایعات موردنیاز بدن به‌طور مناسب تأمین شود.
افطاری را با مایعات گرم شروع کنید: شروع افطاری با آب گرم یا شیر وخرما و پرهیز از استفاده از مایعات سرد و مصرف غذاهای سنگین مثل کله‌پاچه و سرخ‌کردنی‌ها همیشه موردتوصیه بوده است. بنابراین چنین موردی را رعایت کنید.
غذای سبک مصرف کنید: غذا در وعده افطار باید سبک، کم‌حجم، پرکالری و سریع باشد و مایعات کافی (مانند سوپ، آش و شیر گرم) در کنار آن مصرف کنید.
از پرخوری بپرهیزید: اگر آرام و به صورت تدریجی با خوراک‌های سبک افطار کنید، ولع شدید شما برای خوردن کنترل می‌شود.
پرخوری در افطار کاملا اشتباه و برخلاف اصول تغذیه است. بهترین روش برای میل‌کردن افطار این است که فرد روزه‌اش را با یک لیوان آب ولرم بگشاید.
نباید بلافاصله غذای سنگین مانند چلوخورش خورد. در ابتدا بهتر است غذاهای سبک، چای به‌لیمو، چای به یا چای بادرنجبویه و همچنین دیگر دم‌نوش‌های گیاهی صرف کنید. پس از گذشت حدود یک‌ساعت می‌توانید شام را میل کنید و قبل از خوابیدن نیز زمانی را برای پیاده‌روی برای کمک به هضم غذا در نظر بگیرید.
برای تأمین سوخت مورد نیاز مغز لازم است هنگام افطار با آب گرم و خرما و یا شربت عسل روزه خود را باز کنید و پس از مدتی خوردن غذا را شروع کنید.
