به گزارش اصفهان زیبا؛ فضایل اخلاقی به عنوان مقوله‌ای انسان‌ساز که آدمی را از دیگر موجودات متمایز می‌سازد و روشنی‌بخش قلب او می‌شود، همواره مورد توجه ادیان آسمانی بوده است.
خداوند متعال در آیات قرآن، به بندگان شایسته‌ای همچون ابراهیم، مریم و آسیه اشاره کرده و اصحاب کهف و برخی اعمال صالح را ذکر کرده است تا بدین‌وسیله مکارم اخلاق را در زندگی بشر نهادینه کند. حضرت محمد(ص) که مخاطب اصلی آیه «وَ انَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظيمٍ» (سوره قلم، آیه ۴) هستند نیز در راستای ترویج مکرمت‌های اخلاقی مبعوث شدند.
بخشی از زندگی فرد، در اجتماع سپری می‌شود. اشتغال و ارتباط با مردم قسمتی از این زندگی و رعایت اصول اخلاقی از مهم‌ترین آداب معاشرت در این دورهمی اجتماعی است. تعامل‌های مدیران، کارکنان و مراجعان در پرتو فضایل اخلاقی، پیشرفت و ارتقای جامعه را به‌همراه خواهد داشت.
پیامبر گرامی اسلام (ص) در مواجهه با مردم رفتاری متواضعانه و به‌دور از تکلف داشتند و همین امر باعث می‌شد که به‌رغم داشتن عصمت، پاکی و فضایل روحی و معنوی بسیار بالا هم‌سطح مردم و نوعی قرابت و نزدیکی بین ایشان و مردم احساس شود. انسان‌هایی که در محیط‌‌های اجتماعی به مردم خدمت می‌کنند، بایستی مبادی آدابی باشند؛ از جمله:
شرح صدر
پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی مستلزم داشتن سعه صدر است. کسانی که در ارتباط با مردم‌اند و کارشان رتق و فتق امور آن‌هاست بایستی خصلت‌های گذشت، بخشش، رأفت، حسن‌خلق، بزرگواری، مردم‌داری، مدارا و… را بیش از سایرین در خود تقویت و پرورانده باشند.
امام علی (ع) می‌فرمایند:«آلَةُ الرئاسةِ سَعَةُ الصَّدرِ»؛ «ابزار ریاست سعه صدر است» (حکمت ۱۶۷ نهج‌البلاغه).
مدیران و کارکنانی که سعه‌صدر دارند، بزرگ‌منشانه با مشکلات برخورد کرده و سعی می‌کنند برای برون‌رفت از آن‌ها راه حلی بیابند. خداوند به پیامبر گرامی اسلام نیز که ریاست امت اسلامی را عهده‌دار بودند، ظرفیت والایی عطا کرد تا بتوانند ناملایماتی را که در مسیر تبلیغ دین وجود دارد، تحمل کنند.
مدارا
حلم و خویشتن‌داری از ضروری‌ترین شرایط برای مدیر، مسئول یا کارمند هر اداره و سازمانی است. گاهی باید حوصله داشت و به حرف‌ها و درد‌دل‌های دیگران گوش داد. گوش دادن به درد‌دل‌های افراد گرفتار و دردمند، تداعی‌کننده ادب مستمع است.
به فرموده امام علی (ع): «مِنَ السُّودَدِ الصّبرُ لاِستِماعِ شَکوی المَلهُوفِ»؛ «از بزرگواری و سروری، صبرکردن برای شنیدن شکوه و ناله دردمند است» (غرر الحکم، ج ۲، ص ۷۳۵).
حسن خلق
رفتار شایسته با دیگران، روحیه شادی و نشاط را در محیط کار می‌آفریند. اخلاق کریمانه باعث رضایتمندی ارباب‌رجوع می‌شود. گاهی لازم است از حق شخصی خود گذشت و برخی رفتار‌های دیگران را نادیده گرفت تا نزاع و اختلافی پیش نیاید و جَوّی آرام و لذت‌بخش در فضای اداره یا سازمان حاکم شود.
عَنِ النبی صَلی اللهُ علیه و آله: «اِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلَاقِکُم»؛ «با دارایی خود نمی‌توانید دل مردم را به‌دست بیاورید؛ پس دلشان را با اخلاق (نیک) به دست آورید» (من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 394، ح 5839).
مسئولیت‌شناسی
مسئولیت‌شناسی و مسئولیت‌پذیری در تعالیم اجتماعی اسلام اهمیت والایی دارد. اگر کسی در انجام کاری که متعهد شده است، اهمال ورزد، جَو بی‌اعتمادی بر جامعه حاکم شده و دیگر هیچ‌کس برای قول، عهد، امضا و قرارداد دیگری ارزشی قائل نمی‌شود.
مدیر یا کارمندی که خود را متعهد نمی‌داند و در پی گره‌گشایی از مشکل هم‌نوع خود نیست، اصول عدالت اجتماعی را نقض کرده است.
احترام‌گذاشتن به افراد
تکریم ارباب رجوع و برخورد محترمانه با او، نشانه رشد و تکامل عقل، منطق و ایمان افراد است. همه افراد، شایسته احترام‌اند. با توجه به اینکه خداوند مولای مؤمنان است و مؤمن ولیّ و دوست خدا محسوب می‌شود، توهین به ولیّ خدا خشم خدا را برمی‌انگیزد.
