به گزارش اصفهان زیبا؛ در طراحی شهری وقتی قرار است پروژهای با رویکردهای مختلف تعریف شود، باید ابعاد گوناگون آن در نظر گرفته و طبق نظر کارشناسان پیوند فرهنگی و محیطزیست در آن لحاظ شود.
این پیوستها اثرات زیادی بر شهر و محلهها دارد. پیوست فرهنگی بهدنبال شناسایی تأثیر اقدامات یا سیاستهای توسعهای بر ابعاد فرهنگی محیط است. پیوست فرهنگی در حوزه طرحهای عمرانی، نقشی مهم در توسعه پایدار و همهجانبه شهری ایفا میکند.
در پژوهشی با عنوان ارائه الگوی تدوین پیوست فرهنگی پروژههای عمرانی در کلانشهر اصفهان که توسط تعدادی از استادان مدیریت نگارش شده، آمده است: اجرای پروژههای عمرانی و بهصورت کلی، سیاستهای توسعهای در جامعه، باعث ایجاد تغییرات و دگرگونیهایی در حوزههای مختلف حیات جمعی و فردی میشود.
برآورد پیامدهای این برنامهها، نقش مهمی در برنامهریزی و سیاستگذاری کلان اجرای پروژهها و طرحهای ملی و شهری ایفا کرده و یکی از راههای رسیدن به اهداف توسعه پایدار است.
فرایند ارزیابی آثار طرحها، جزء مهمی از برنامهریزی و اجرای طرحها، برنامهها و سیاستگذاریهایی است که در سراسر جهان به کار گرفته میشود. ارزیابیهای نخستین به ارزیابی زیستمحیطی، اقتصادی و فنی منتهی میشد؛ ولی امروزه دولتها بهدنبال ارزیابیهایی انسانیتر و واقعیتر از پیامدهای خواسته و ناخواسته پروژههای توسعهای هستند؛ بهطوریکه ارزیابیهای اجتماعی اهمیت زیادی پیدا کرده و ارزیابیهای فرهنگی نیز به دنبال آن رونق گرفته است؛ درنتیجه میتوان گفت که همه عناصر شهـری بهطور مستقیم و غیرمستقیم از فرهنگ متأثر میشوند و در مواردی نیز بر آن اثر میگذارند.
پیوست فرهنگی ضرورتی است که همزمان با توسعه و مدرنیزاسیون ایجاد شده است. این عنوان که تقریبا معادل اصطلاح بینالمللی «ارزیابی تأثیرات اجتماعی» است، در ایران عمر چندانی ندارد؛ اما در کشورهای توسعهیافته سابقهای طولانی داشته و سالهاست که به تأثیرات اجتماعی اقدامات، سیاستها، پروژهها و سایر مداخلههای توسعهای توجه ویژه میکنند.
تجارب اجرای برنامههای توسعه در کشورهای مختلف جهان، نشان میدهد که بیتوجه به ابعاد رابطه صحیح بین قطبهای توسعه با فرهنگ، علاوه بر آنکه رشد کمی و کیفی رشد ملی را محدود میسازد، در بلندمدت به دلیل توسعه نامتوازن باعث عوارض منفی و بحرانهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میشود.
شناسایی تمام ابعاد رشد و توسعه اجتماعی و کیفیت تأثیرپذیری و تأثیرگذاری این ابعاد بر همدیگر ازآنجهت اهمیت دارد که با درک صحیح از مسائل پیشرفت، میتوان با اقداماتی آگاهانه و پیشگیرانه در مرحله اول از خسارات احتمالی جلوگیری کرد و در مرحله دوم، راهبردهای سازگار و برخاسته از فرهنگ خودی را طراحی و در برنامه پیشرفت ساری و جاری کرد.
پروژههای عمرانی و اقتصادی هنگامیکه در جامعه شهری اجرا میشوند، از دو راه با فرهنگ ارتباط پیدا میکنند: حالت اول، تناسب نداشتن طرحهای خدماتی، عمرانی و اقتصادی با شیوه زندگی شهری و فرهنگ محلههای شهری است که از این طرحها استفاده میکنند و باعث ناکارآمدی و غیرقابل استفاده ماندن طرحها میشوند.
بنابراین مدیران حوزه شهری قبل از اجرای هر طرح یا پروژه عمـرانی باید در راستای بسترسازی فرهنگی بهرهبرداری از طرح، بر افکار و نگرش شهروندان محلهها، فعالیتهای فرهنگی انجام دهند. چنین فرایندی، ضرورت تهیه شیوهنامه پیوست فرهنگی را برای هر طرح اقتصادی و عمرانی در جامعه شهری بیشتر میکند.
در حالت دوم، اجرای پروژههای اقتصادی و اعمال سیاستهای توسعهای، بر فرهنگ محله اثرگذار است و باعث دگرگونی متغیرهای فرهنگی محلهها خواهد شد. این تغییرات طیفی از ارزشها و باورهای شهروندان را تا از بین رفتن منابع و زیرساختهای فرهنگی شامل میشود؛ حتی اگر افراد جامعه شهری در برابر این تغییرات واکنش و مقاومتی نشان ندهند؛ بنابراین لازم است قبل از اجرای این طرحها در سطح جامعه، مدیران به شناسایی مؤلفههای فرهنگی بپردازند و با توجه به معیارهای بهدستآمده به اجرای طرحهای عمرانی و اقتصادی اقدام کنند.
ضرورت پیوست فرهنگی در عرصه مدیریت شهری جامعه امروز به این دلیل است که بتوان شناخت کافی درباره نیازهای پایدار محلهها کسب کرد و با ارزیابی و آموزشهای مداوم و مستمر در حوزه اجرای طرحهای توسعه جامعه، شهروندان را با نحوه مطلوب بهرهبرداری از پروژهها آشنا کرد.
فرایند پیوست فرهنگی در کاهش تضادهای فرهنگی و سیاسی و نهادینهشدن مشارکت همهجانبه و پایدار شهروندان نقش بارزی دارد. با ایجاد چنین زمینههایی در سطح جامعه شهری، این فرایند نقش بارزی در کنترل و نظارت نابسامانیهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خواهد داشت و نارساییهای بخشهای مختلف توسعه را شناسایی کرده و با تکیه بر هویت ملی، چارهسازی خواهد کرد. فرایند پیوست فرهنگی، شناخت و اصلاح موانع فرهنگی و افزایش اثربخشی فعالیتهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را تسریع میبخشد.