به گزارش اصفهان زیبا؛ انتخابات مجلس شورای اسلامی در حال رسیدن به نقطه‌ای است که می‌توان به آن نقطه «داغ» گفت. این نقطه حول برخی از موضع‌گیری‌هاست که در رسانه‌های مختلف بازتاب پیدا می‌کند و گروهی به‌تبع این نظرها، وارد جدل‌های لفظی در فضای واقعی و مجازی می‌شوند و از اوضاع‌واحوال چنین برمی‌آید که تمامیت این جدل‌ها رو به فزونی است.
نقطه اوج این بحث‌وجدل‌ها، حول مشارکت و عدم مشارکت می‌چرخد. از یک‌سو آن‌هایی که خود را پایبند به نظام جمهوری اسلامی می‌دانند، بر این اعتقادند که شرکت در انتخابات درهرصورت به‌عنوان یک تکلیف سیاسی پیش روی ملت است؛ برخی هم آن را تکلیف شرعی می‌دانند و از سوی دیگر مخالفان روند موجود، شرکت در این رویداد سیاسی را درهرصورت منتفی اعلام می‌کنند.
کار این جدل‌ها به جایی رسید که همین هفته پیش سید احمد خاتمی، نماینده مردم کرمان در مجلس خبرگان رهبری، وقتی در مراسم استقبال از دهه فجر در کرمان، شرکت کرده بود لب به انتقاد گشود و گفت: «در فضای موجود دو جریان انقلابی و ضدانقلاب در حال موضع‌گیری هستند؛ جریان ضدانقلاب می‌خواهد انتخابات را به رفراندوم ضد نظام تبدیل کند؛ به این منظور تشویق و ترغیب به نیامدن پای صندوق رأی در اولویت قرار دارد تا آنچه را در اغتشاش‌ها به‌دست نیاوردند، در این انتخابات کسب کنند.»
امام‌جمعه موقت تهران بر همین اساس تأکید کرد: «به همین دلیل معتقدم مشارکت در انتخابات به دلیل وجود چنین فضایی، حائز اهمیت است.» بااین‌حال گروهی هم هستند که (صرف‌نظر از این فضاها و درستی یا نادرستی نظرهای هر طرف)، معتقدند: شورای نگهبان باید شرایطی را فراهم می‌کرد که حداکثر نیروهای درون نظام می‌توانستند به‌عنوان نامزد در انتخابات شرکت کنند.
این گروه معتقدند جامعه مثل تیم فوتبال می‌ماند که تا همکاری و هم‌افزایی گروه‌های داخل نظام سیاسی وجود نداشته باشد، نمی‌توان به پیروزی جمعی دست پیدا کرد. آن‌ها همچنین برای توصیف این وضع، بازی اخیر تیم ملی فوتبال ایران را مثال می‌زنند که در آن یکی از بازیکنان اهل تسنن پاس می‌دهد و دیگری که اهل تشیع است، گل را به ثمر می‌رساند و درنهایت این تیم ملی است که به پیروزی می‌رسد.
درهرحال این شرایط همچنان برقرار است و این احتمال نیز وجود دارد که هر چه به روز انتخابات نزدیک شویم، جدال لفظی و موضع‌گیری‌های موافق یا مخالف، افزایش یابد، مواضعی که ازقضا باید از آن‌ها استقبال کرد و اگر قرار است انتخابات به مشارکت جدی بینجامد، در بستر این مدل بحث‌وجدل انتخاباتی، فضای موجود از سردی و یخ‌زدگی خارج شود و به‌سوی نقطه مطلوب حرکت کند.
پنج راهکار برای افزایش میزان مشارکت
ازجمله چالش‌های انتخاباتی موجود تأثیر عملکرد هیئت‌های اجرایی، هیئت‌های نظارت استانی و درنهایت عملکرد شورای نگهبان در تأیید صلاحیت‌هاست.
برخی بر این اعتقاد بودند که به دلیل اینکه رهبر معظم انقلاب در سخنان مختلف بارها و بارها تأکید کرده‌اند باید مشارکت حداکثری در انتخابات وجود داشته باشد، هیئت‌های اجرایی و هیئت‌های نظارت و نهایتا شورای نگهبان فضای بازی را ایجاد خواهند کرد تا طیف‌های مختلف سیاسی بتوانند به‌عنوان نامزد در انتخابات اسفند حضور داشته باشند؛ اما انتشار لیست اولیه توسط هیئت‌های اجرایی و سپس انتشار لیست هیئت‌های نظارت استانی، کار را به جایی رساند که برخی از نیروهای سیاسی اعلام کردند در انتخابات مشارکت نمی‌کنند و در توضیح این موضع خود این تأکید را هم داشتند که منظور از مشارکت‌نکردن، ندادن لیست است؛ بااین‌حال هنوز در فضای سیاسی نیروهایی وجود دارند که هم به مشارکت بالا امید دارند و هم معتقدند عملکرد هیئت‌های نظارت و شورای نگهبان در انتخابات از آغاز تا امروز، مر قانون بوده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد سالک، نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی، ازجمله این افراد است. او در واکنش به انتقادها علیه شورای نگهبان بر این اعتقاد است که «شورای محترم نگهبان هرگونه عمل کند، به آن ایراد می‌گیرند؛ بنابراین نباید به آن‌هایی که بهانه‌جویی می‌کنند، اعتماد کرد.»
سالک در پاسخ به این پرسش «اصفهان‌زیبا» که برای افزایش میزان مشارکت در انتخابات اسفند چه راهکارهایی وجود دارد؟ عنوان کرد: «به نظر می‌رسد در این راستا باید چند کار اساسی صورت بگیرد:
اول اینکه، برای جلب اعتماد مردم اطلاع‌رسانی مستند بر اساس جهاد تبیین و به‌طور واضح، صریح و روشن، توسط افراد دلسوز و انقلابی انجام شود. این افراد بااطلاع باید در این میدان رسالت اطلاع‌رسانی مستند به توده مردم را بر عهده گیرند؛ به همین دلیل هم آقا فرمودند: “هر کس تریبونی در دست دارد، حتی در خانواده‌ها برای جوانان باید مواضع انقلاب را تبیین کنند.”
دوم اینکه، مجموعه دستاوردهای انقلاب اسلامی در طول این 45 سال، برای تقویت تبیین اطلاع‌رسانی که در بخش اول ذکر شد، استفاده شود. الحمدلله دستاوردهای انقلاب ما بسیار بالاست. یکی از آن‌ها بحث انتخابات است. اگر قرار است دموکراسی در دنیا سنجیده شود، انتخابات تنها جایی است که مصداق پیدا می‌کند. در جریان انتخابات طی این سال‌ها نیز حضور پرقدرت مردم همیشه وجود داشته که این موضوع در مقایسه با مشارکت مردم در دیگر کشورهای دنیا چشمگیر است.
سوم اینکه، دولت و دستگاه‌های اجرایی بستر تقویت معیشت مردم برای این مدت را در دستورکار قرار دهند؛ آن‌گونه که اقداماتشان موجب رضایت عامه شود؛شرایطی که طی یک تا دو ماه معیشت مردم تقویت شود و البته ادامه‌دار باشد.
چهارم، توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری و اجرایی‌کردن فرامین ایشان در راستای مشارکت حداکثری توده مردم است.
پنجم، خواص جامعه اعم از روحانیت، استادان دانشگاه، معلمان، صاحبان نفوذ، معتمدان و… باید برای پاسخ‌گویی قوی و مستند به پرسش‌ها، شبهه‌ها و ابهام‌های مردم بسیج شوند. این مجموعه‌ای که عرض کردم اگر دست‌به‌دست هم دهند و اجرا شوند، ان‌شاءالله مشارکت در انتخابات بسیار قوی خواهد بود.»
شورای نگهبان به مر قانون عمل می‌کند
عضو سابق حزب جمهوری اسلامی همچنین در خصوص ردصلاحیت‌ها توسط شورای نگهبان و انتساب کاهش مشارکت به این موضوع گفت: «شورای محترم نگهبان هرگونه عمل کند، این ایراد را به او می‌گیرند. اگر بسته عمل کند، این ایراد هست و اگر باز عمل کند بازهم همین ایرادها متداول است؛ چنانچه پیش از این هم بارها این موضوع تجربه شده است؛ بنابراین به کسانی که بهانه می‌گیرند، نه می‌شود و نه باید اعتماد کرد. به‌هرحال شورای نگهبان به مر قانون عمل می‌کند.»
او در ادامه به دیگر راهکارهای افزایش مشارکت اشاره کرد و افزود: «اگر هر دستگاهی برای کارمندان خود گزارش پیشرفت‌های حوزه تخصصی‌اش را بدهد، به نظرم میزان مشارکت بالا می‌رود؛ به این دلیل که آن دستگاه به کارمند خود نمی‌تواند دروغ بگوید. باید واقعیت‌ها و پیشرفت‌های هر دستگاه برای کارکنان آن دستگاه و البته خانواده‌ها و فرزندانشان گفته شود. این اقدام هم کرامت کارکنان دستگاه‌ها و هم حرمت آن‌ها را پیش خانواده‌‌هایشان تقویت می‌کند؛ همچنین چنین شیوه‌ای کارکنان را تشویق می‌کند که میزان مشارکت بیشتری در موضوع‌های مختلف کشور به‌ویژه انتخابات داشته باشند.»
سالک خاطرنشان کرد: «ازجمله مسائلی که باید به آن توجه کرد، موضع رسانه‌ای بیگانگان در ماهواره‌ها، فضای مجازی و سایت‌های آن‌هاست. ملت باید بدانند آن‌ها دلسوز ما نیستند. آن‌ها به قرآن و عترت قرآن و ملتی که در این سال‌ها غیور ایستاده است، خائن‌اند. باید به مردم این‌ها را شناساند تا بدانند نباید به گفته‌ها و اقوال آن‌ها توجه کرد.»
او افزود: «موضوع دیگر، افزایش بصیرت در سایه اطلاع دقیق از حرکت انقلاب در طول 45 سال است. ما باید مقایسه کنیم پیش از انقلاب چه داشتیم و امروز چه داریم. ما در تمام عرصه‌ها پیشرفته‌ایم و باید این پیشرفت را به دست امام‌زمان(عج) برسانیم. ما باید بنیان‌های حضور مردم را در بخش‌های گوناگون اجتماعی و در موقعیت‌های مختلف حول محور ولایت، آماده کنیم.»
انتخابات آبرو و اعتبار هر نظام سیاسی است
به‌موازات نظرهای حجت‌الاسلام سالک در قالب مواضع اصول‌گرایان نیروهای دیگری نیز هستند که با این‌گونه نظرها مخالف‌اند؛ با این اعتقاد که در این شرایط امکان برگزاری انتخابات حداکثری وجود ندارد.
فضل‌الله صلواتی، از فعالان سیاسی و نخستین فرماندار اصفهان، در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» بر این موضوع تأکید داشت که با این شرایط امکان برگزاری انتخابات با مشارکت حداکثری وجود ندارد. صلواتی گفت: «من امیدوارم همه مردم در انتخابات شرکت کنند؛ اما پرسش این است که چه کسی را انتخاب کنند؟»
فرماندار اسبق اصفهان با بیان این مطلب که متأسفم در دوره قبل مشارکت مردم اصفهان در انتخابات طی چهار دهه گذشته به پایین‌ترین حد خود رسید، افزود: «در دوره گذشته انتخابات شور چندانی وجود نداشت؛ نگاه به آمار هم این موضوع را تأیید می‌کند؛ درصورتی‌که ابتدای انقلاب، انتخابات بسیار پرشور برگزار می‌شد. در حال حاضر هم روند موجود نشان می‌دهد که انتخابات پیش رو مشارکت چندانی را جلب نخواهد کرد.»
صلواتی در تبیین این نظر افزود: «این موضوع دلایل مختلفی دارد. من معتقدم بخش اعظم آن ریشه در معیشت مردم دارد. آقایان قول داده بودند معیشت مردم را درست می‌کنند. یادم مانده جناب آقای قالیباف چند بار فرمودند که ما برای بهبود معیشت مردم آمده‌ایم. خب، این‌ها را مردم می‌بینند و وضع جاری را هم حس می‌کنند. شما خودتان همین‌الان ارزاق مردم را با قبل مقایسه کنید که نسبت به گذشته روزبه‌روز شرایط بدتری پیدا می‌کند؛ پس طبیعی است که این فضا باعث نارضایتی شود.»
نماینده مردم اصفهان در مجلس اول درباره عملکرد هیئت‌های نظارت استانی نیز گفت: «نظارت چیز بدی نیست؛ اما این نوع نظارت اوایل دهه70 در کشور باب شد و به نظرم از آن روز تا به امروز، عملکرد طوری بوده که مردم را از انتخابات زده کرده است. ما تا پیش از سال 70 هم انتخابات داشتیم. انصافا انتخابات خوبی هم داشتیم. شما خودتان مجلس اول، دوم و سوم را ببینید. آن زمان نماینده‌ها مگر همه تابع نظام نبودند؟ مگر همه همکار نظام نبودند؟ خودتان بررسی بفرمایید در آن زمان اصلا مخالف انقلاب وارد مجلس نشد و همه نمایندگان دوستداران نظام بودند؛ اما نظارتی که شورای محترم نگهبان مدنظر دارد، نامزدها را به نامزدهای خوب و بد تقسیم می‌کند و این خود باعث می‌شود برخی از روند امور کنار بکشند. متأسفانه همین افرادی که داعیه دلسوزی برای انقلاب دارند، با عملکردشان باعث می‌شوند مردم کمتر در انتخابات شرکت کنند.»
صلواتی با اشاره به مخاطره‌های موجود در انتخابات، تأکید کرد: مشارکت کم، چیز بدی است. خیلی هم بد است؛ اما نمی‌دانم چرا برخی اصرار دارند مشارکت پایین باشد؛ درصورتی‌که آیت‌الله خامنه‌ای در تمام صحبت‌هایشان از مردم خواسته‌اند و می‌خواهند که در انتخابات شرکت کنند. چرا؟ به این دلیل که انتخابات اعتبار یک کشور است. اگر ما دموکراسی را قبول داشته و آزادی و مردم‌سالاری را پذیرفته باشیم، انتخابات که رأی عموم مردم را به‌همراه دارد، آبروی یک نظام سیاسی است؛ درواقع اعتبار کشور به همین انتخابات است. هر چه مردم بیشتر در انتخابات شرکت کنند، اعتبار ما در دنیا بالاتر می‌رود. همه ما امروز با افتخار می‌گوییم در انتخابات اول انقلاب که در قالب رفراندوم برگزار شد، 99.2 درصد مردم شرکت کردند و این آبروی ماست. بر اساس همان انتخابات هم مردم جمهوری اسلامی را انتخاب کردند تا کسی به آن‌ها دستور ندهد که چطور انتخاب کرده و چه کسانی را انتخاب کنند.
وی افزود: جمهوری یعنی اینکه خود مردم سرنوشتشان را تعیین کنند؛ یعنی دخالت مردم در امور خودشان؛ اما این نوع نظارت که شایع شده است، به نظر من جمهوری را نقض می‌کند. امام(ره) در سخنرانی خودشان که درباره رفراندوم بود، فرمودند: هرکسی هرچیزی که می‌خواهد، حتی اگر می‌خواهد محمدرضا شاه را برگرداند، آزاد است. مردم مختارند هر طور مایل‌اند، رأی دهند. این یعنی مردم حاکمیت دارند و مجلس در رأس امور است.
صلواتی با ذکر نکته‌ای از نخستین انتخابات در جمهوری اسلامی افزود: «در دوران برگزاری انتخابات رفراندوم جمهوری اسلامی، فرماندارهای سراسر کشور خدمت امام (ره) بودند؛ من هم به‌عنوان فرماندار اصفهان در آن جمع حاضر بودم. آقا فرمودند: مبادا کسی جلوی انتخاب مردم را بگیرد. مردم در هر شرایطی حتی اگر بخواهند مخالف رأی بدهند، کسی نمی‌تواند دخالت کند. در خود روز دهم فروردین که روز رفراندوم بود، به من خبر دادند که در یکی از مساجد به برخی مخالفان گفته‌اند چرا مخالف رأی می‌دهید. من شخصا آنجا حضور پیدا کرده و عرض کردم اگر این موضوع ثابت شود، صندوق را باطل می‌کنیم؛ اما وقتی صندوق باز شد، دیدم رأی‌های قرمز هم وجود دارد و معلوم شد کسی به کسی تحمیل نکرده است. این یعنی آزادی، یعنی دموکراسی؛ نه اینکه کسی بخواهد نظر خود را بر دیگران تحمیل کند. شورای نگهبان هم اگر بخواهد در این روند دخالت کرده و برای مردم دست‌چین کند، طبیعی است که مردم کنار می‌کشند. این شرایط محصول عملکرد خود ماست. مردم تقصیری ندارند.»
او گفت: «مردم می‌خواهند انتخاب کنند. اگر نماینده‌شان نباشد و بخواهند رأی بدهند، رأی باطله می‌دهند. آن‌ها می‌خواهند نماینده خودشان را انتخاب کنند. اگر نماینده نداشته باشند به چه کسی رأی دهند؟ البته باید به این نکته هم تأکید کنم: برخی از افرادی که معتقد به دموکراسی هستند، معتقدند باید در همین فضا از میان کسانی که هستند، انتخاب کنیم. اگر پنج نفر نمی‌توانیم انتخاب کنیم، ایرادی ندارد؛ دو نفر انتخاب کنیم؛ اما فضای عمومی این را برنمی‌تابد؛ چون مردم می‌خواهند به نمایندگان خودشان رأی دهند. برآوردها اجازه این را که تصور کنیم مشارکت بسیار بالا خواهد بود، به ما نمی‌دهد. شما همین‌الان به خیریه‌ها مراجعه کنید و ببینید مردم گاهی همین نان و پنیر را هم گیر نمی‌آورند و می‌پرسند پس مجلس چه کرده است؟ شعارهایی که داده‌اند، چه شد؟ وعده‌های آقای رئیسی چه شد؟ مردم حسشان این است که اقدامی در جهت بهبود وضع آن‌ها انجام‌نشده است. ممکن است پروژه آب‌رسانی انجام‌شده باشد یا راه‌سازی؛ اما برای آن‌ها، اولویت خوراک و نان و داروست. در جامعه فرقی نمی‌کند که فرد عضو انصار حزب‌الله باشد یا عضو نهضت آزادی؛ هر دو باید با همین قیمت گوشت و مرغ را تهیه کنند. مردم با همین محدودیت‌های دارویی مواجه‌اند. این‌ها موضوع‌هایی است که باعث کاهش مشارکت می‌شود.»
صلواتی در پایان افزود: «من آرزو دارم که مردم در انتخابات شرکت کنند و کسی برای مردم تعیین‌تکلیف نکند. آرزو دارم کسی نامزدها را به خوب و بد تقسیم نکند؛ درست مثل دوره اول تا سوم. ما آن روزها مجالس بسیار قوی و باسواد داشتیم. در دور اول نمایندگان همه از لیسانس به بالا بودند و یک نفر دیپلم داشتیم؛ روحانیون هم حضور داشتند؛ اما طبق رزومه‌هایی که منتشر شده بود، همه مجتهد بودند. در حال حاضر اما مقایسه کنید نمایندگان چه سوابقی دارند. این‌ها با نظارت مگر وارد نشدند؟ این‌ها چقدر اقتصاد خوانده‌اند؟ چقدر روزنامه می‌خوانند؟ چقدر مقاله‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می‌خوانند و چقدر در زمینه‌های مختلف اطلاع دارند.»
