به گزارش اصفهان زیبا؛ خط‌ونشان‌ها و اصرار مسئولان استانی بر عدم اجازه به مازوت‌سوزی در اصفهان، بالاخره راه به جایی نبرد و اتفاقی که نباید می‌افتاد، افتاد! درحالی‌که آخرین ماه زمستان از نیمه گذشته و کمتر از دو هفته دیگر به پایان زمستان زمان باقی‌مانده است، مشعل‌های مازوت در نیروگاه اصفهان به مدار راه یافتند و شروع به مازوت‌سوزی کردند.
این در حالی است که سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان، در آبان گذشته و پس از دیدار از نیروگاه شهید منتظری به رسانه‌ها گفته بود که اجازه اینکه در مجموعه نیروگاه شهید منتظری مازوت سوزانده شود، نمی‌دهد: «برخی مرزهای آلودگی هوا در اصفهان شکسته شده است. اصفهان با توجه به شرایط جغرافیایی و توپوگرافی خاصی که دارد، در موقعیتی قرارگرفته که بایستی ملاحظه‌های خاصی در حوزه محیط‌زیست این استان اتخاذ شود.»
مشعل‌های مازوت در نیروگاه شهید منتظری از 1393 با حکم قضایی پلمب شده بودند؛ اما در زمستان 1400 بنا به دستور شورای امنیت ملی پلمب‌ها شکسته و مازوت‌سوزی در اصفهان از سر گرفته شد.
سال گذشته نیز مخالفت‌ها و همچنین شرایط بحرانی آلودگی هوا در اصفهان، کارساز نشد و اصفهانی‌ها زمستان خود را با استشمام مازوت پشت سر گذاشتند. گفته می‌شود در نیمه دوم سال‌های 1400 و 1401 طی 140 روز، 840میلیون لیتر مازوت فقط در چهار واحد نیروگاه شهید محمد منتظری سوزانده شد که این میزان بیش از 170 برابر حجم مازوت قابل‌مصرف در نیروگاه بعثت تهران و منتظر قائم کرج است.
اصرار مسئولان اصفهانی انکار مدیران تهرانی
امسال، اما از همان اوایل سرما که معمولا مصادف است با مازوت‌سوزی در اصفهان، اماواگرها در رابطه با آغاز سوزاندن این ماده در نیروگاه آغاز شد و البته هر بار نیز مسئولان استانی این فرضیه را تکذیب کردند و گفتند امسال سوزاندن مازوت در کار نخواهد بود.
همه‌چیز اما از هفته گذشته آغاز شد که دمای هوا کاهش یافت و سرما پس از یک وقفه چندماهه بالاخره در روزهای پایانی زمستان خودش را نشان داد. مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور نیز دراین‌باره با اشاره به استقرار یک جبهه هوای سرد از زمان ورود دو سامانه بارشی به کشور از سمت غرب گفته بود که پیش‌بینی می‌شود مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده طی هفته جاری افزایش ۱۰۰میلیون مترمکعبی را تجربه کند.
سعید عقلی با اعلام این خبر اظهار کرده بود که مصرف گاز در پنجم اسفند در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده به ۵۴۶ میلیون مترمکعب در روز رسید و با توجه به ورود سامانه هوای سرد به کشور که تمامی غرب، شمال‌غرب و شمال کشور و استان‌های مرکزی، تهران، اصفهان و… را در برگرفته، پیش‌بینی می‌شود مصرف در این بخش به حدود ۶۵۰میلیون مترمکعب در روز برسد. این اتفاق افتاد و دمای هوا در مناطق مختلف استان اصفهان با ورود سامانه سرد بارشی از ابتدای هفته گذشته، اُفت شدیدی تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد پیدا کرد و همین مسئله هم سبب افزایش مصرف گاز در بخش‌های مختلف ازجمله خانگی و تجاری شد.
این موضوع را مدیرعامل شرکت گاز اصفهان در گفت‌وگو با «ایرنا» نیز گفته است: «میزان مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع کوچک استان با ورود سامانه سرد بارشی در هفته گذشته افزایش یافت و به نزدیک ۴۶میلیون مترمکعب در روز رسید که کم‌سابقه است. میزان مصرف گاز در این بخش در ابتدای مهر امسال حدود ۱۴میلیون مترمکعب در روز بود که در اسفند و با سردشدن دمای هوا بیش از ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. اصفهان در هفته سرد و برفی گذشته، پس از تهران، خراسان رضوی و مازندران، بیشترین مصرف گاز را داشته است.»
از سوی دیگر، اما منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری، از اعمال محدودیت مصرف گاز در صنایع فولادی و سیمانی اصفهان خبر داد؛ آنجا که گفت: «در زمان حاضر با قطعی گاز در استان مواجه نیستیم و مشکلی وجود ندارد، بر لزوم صرفه‌جویی در مصرف برای تأمین گاز پایدار در سراسر استان و کشور تأکید کرد.»
تسلیم در برابر یک خواسته ملی
باوجوداین، اما در روزهای گذشته تصاویر و فیلم‌هایی مبنی بر مازوت‌سوزی در اصفهان در فضای مجازی منتشر شد و کاربران را به اعتراض و انتقاد واداشت. پیش‌ازاین البته برخی از کارکنان نیروگاه از آغاز سوزاندن این سوخت در نیروگاه به «اصفهان‌زیبا» خبر داده بودند.
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری، اما اولین کسی بود که در گفت‌وگو با رسانه‌ها به این موضوع واکنش نشان داد و مازوت‌سوزی در این نیروگاه را به‌طور رسمی تأیید کرد: «از اوایل اسفند سال جاری، نیروگاه شهید منتظری اقدام به مازوت‌سوزی کرده است.»
در این میان، اما دوباره پای متهمان ملی در این داستان به میان آمد و گفته شد که این تصمیم، تصمیمی ملی بوده است و نه استانی: «مازوت‌سوزی در نیروگاه شهید منتظری اصفهان در چند روز اخیر بر اساس تصمیم‌های ملی شروع و درنتیجه آلودگی هوای اصفهان تشدید شده است. پاییز امسال برای جلوگیری از مازوت‌سوزی در اصفهان مقاومت شد؛ اما وزارت نفت و نیرو بر اساس یک تصمیم ملی، به‌دلیل شدت کاهش دما در مناطق شمال کشور و تأمین گاز خانگی، تصمیم گرفت که در نیروگاه شهید منتظری به‌طور موقت، مازوت مصرف شود. کمیته اضطرار آلودگی هوای اصفهان تأکید دارد که شرکت ملی گاز و وزارت نفت باتوجه به شرایط خاص آلودگی هوای اصفهان به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که تأمین گاز نیروگاه شهید منتظری، در اولویت قرار بگیرد و اصفهان مجبور به مازوت‌سوزی نباشد.»
البته این فقط نیروگاه شهید منتظری نیست که به سوزاندن مازوت مشغول است؛ ادعاهای جمعی از کارکنان و همچنین شواهد موجود نشان می‌دهد که کارخانه سیمان سپاهان نیز مدت‌هاست که به سوزاندن مازوت، به‌ویژه در نیمه‌های شب، روی آورده است؛ ضمن اینکه باید به سوزاندن مازوت در کوره‌های آجرپزی در حوالی اصفهان نیز اشاره کرد؛ کوره‌هایی که تعدادشان به بیش از 300 عدد می‌رسد و در شعاع 50کیلومتری اصفهان قرار دارند و تا به این لحظه تعیین‌تکلیف نشده‌اند؛ این در حالی است که اصفهان ماه‌های بسیار آلوده‌ای را پشت سر گذاشت و نفس شهروندان را به تنگ آورد.
آن‌طور که آمار نشان می‌دهد، کلان‌شهر اصفهان از ابتدای ۱۴۰۲ تاکنون ۱۸۰ روز هوای ناسالم داشته که ۵۳ روز آن در شش‌ماهه اول سال و براثر خیزش گردوغبار بوده است.
روز گذشته نیز نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان، بر آلودگی هوای اصفهان تأکید کرد و گفت که در حال حاضر با مازوت‌سوزی در نیروگاه شهید منتظری، آلودگی به هوای شهر اصفهان بازگشته است؛ به‌طوری‌که هوای شهر برای عموم شهروندان ناسالم است: «مازوت‌سوزی در نیروگاه اصفهان ممنوع شده بود؛ اما پس از حادثه آتش‌سوزی خطوط انتقال گاز و وضعیت هوای سرد کشور، تصمیم‌گیری‌هایی در خصوص اینکه تمام نیروگاه‌ها باید مازوت‌سوزی داشته باشند، صورت گرفت.»
احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان اصفهان، پیش‌ازاین در پاسخ به چرایی مازوت‌سوزی در اصفهان، گفته بود: میزان تولید گاز کشور همراه با میعانات گازی سرجمع 900میلیون مترمکعب در شبانه‌روز است که حدود 100میلیون مترمکعب از آن میعانات گازی و 800میلیون مترمکعب هم باقی‌مانده گازی است که باید به مصرف برسد. از این 800میلیون مترمکعب نزدیک به 600میلیون مترمکعب صرف مصارف خانگی و تجاری می‌شود و مابقی نیز باید صرف صنعت شود؛ بنابراین حدود 200میلیون مترمکعب کمبود گاز برای مصرف در شبانه‌روز وجود دارد؛ به خاطر اینکه اولویت مصرف گاز در مصارف خانگی است.
او ادامه داد: در پاییز و زمستان حذف گاز از صنعت اتفاق می‌افتد؛ علاوه بر این، 200 میلیون مترمکعب نیز به 16 نیروگاهی تعلق می‌گیرد که سوخت دوم آن‌ها مازوت است؛ البته نیروگاه‌های دیگر هم با کمبود سوخت مواجه هستند؛ ولی آن‌ها از گازوئیل استفاده می‌کنند که نسبت به مازوت مشکلات کمتری دارد. یکی از این 16 نیروگاه، نیروگاه شهید منتظری است؛ پس کمبود گازی که وجود دارد، باعث شده نیروگاه‌های بزرگ به‌ناچار مجبور به سوخت مازوت شوند؛ زیرا در غیر این صورت خلأ بزرگ برقی در کشور به‌وجود می‌آید. درواقع استفاده از مازوت در حال حاضر، امری اجتناب‌ناپذیر است؛ اما صرف‌نظر از بحث آلودگی هوا باید گفت نیروگاهی مثل نیروگاه شهیدمنتظری درحال‌حاضر با راندمان 23درصد و خوش‌بینانه 28درصد برق تولید می‌کند؛ درحالی‌که اگر این نیروگاه به سیکل ترکیبی تبدیل شود، راندمان بین 58 تا 62درصد خواهد شد.
او گفه بود محاسبه‌های شرکت ملی گاز نشان می‌دهد تبدیل نیروگاه به سیکل ترکیبی با کاهش چندین میلیارد مترمکعب گاز در کشور همراه خواهد شد و دیگر امکان استفاده از سوخت دومی به نام مازوت وجود نخواهد داشت؛ چراکه سوخت دوم نیروگاه‌ها سوخت ترکیبی گازوئیل است و اصلا مازوت برایشان تعریف‌نشده. بنابراین تأخیر در تبدیل نیروگاه قدیمی با نیروگاهی با راندمان پایین و سیکل ترکیبی اصلا جایز نیست و بر آن بسیار تأکید داریم.
از سوی دیگر، چندی پیش از جابه‌جایی نیروگاه شهید منتظری به شرق اصفهان خبر دادند. درحالی‌که لاهیجان‌زاده دراین‌باره گفته بود: «این اتفاق به دو تا سه سال زمان نیاز دارد و پیش‌بینی‌ها هم نشان می‌دهد این پروژه با صرف 700میلیون دلار و در یک بازه سه‌ساله قابلیت اجرایی دارد؛ البته ما پا را از این فراتر گذاشته‌ایم و گفته‌ایم که تبدیل نیروگاه سیکل ترکیبی در محل فعلی به صلاح نیست و نیروگاه سیکل ترکیبی باید در محدوده شعاع 50 کیلومتر احداث و نیروگاه قدیمی به‌طورکلی جمع‌آوری شود. چند ماه پیش شرکت فولادمبارکه احداث نیروگاهی جدید با کلاس F را شروع کرد و در بهار نیز فاز یک آن روی مدار قرار می‌گیرد. این شرکت ظرف مدت یک‌سال‌و‌نیم تا دو سال، نیروگاهی یک‌هزارمگاواتی را افتتاح خواهد کرد؛ پس چنین نیروگاهی را می‌توان در کمتر از سه سال و با شرایط بسیار ایدئال ساخت.»
نیروگاه توان تصفیه این گازها را ندارد
سوخت مازوت در اصفهان پیامدهای زیادی را به‌همراه دارد و باعث آلوده‌ترشدن هوای این کلان‌شهر می‌شود. حسین احمدی‌کیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان، در رابطه با مازوت‌سوزی گفته بود: «اگر کل نیروگاه شهید محمد منتظری مازوت‌سوزی انجام دهد، روزانه حدود 560 تن اکسید گوگرد منتشر می‌شود.»
او با اشاره به اینکه میزان گوگرد مازوت مورداستفاده در نیروگاه‌ها بالاست، درحالی‌که استاندارد گوگرد م ورداستفاده نیروگاه‌های دنیا نیم‌درصد است، تأکید می‌کند: «اگر نیروگاهی بخواهد مازوت را تصفیه کند 500 میلیون دلار هزینه نیاز دارد که در شرایط فعلی اقتصاد کشور امکان‌پذیر نیست؛ اما اگر بخواهد گاز خروجی نیروگاه را تصفیه کند، باید چیزی حدود 380میلیون دلار هزینه کند که نه‌تنها توان پرداخت این هزینه را ندارد، بلکه نیروگاه‌ها هم دانش فنی این کار را ندارند. در حال حاضر آلودگی منتشرشده از نیروگاه شهید محمد منتظری، هفت برابر استاندارد اروپاست و محاسبه‌ها نشان می‌دهد گوگرد حاصل از آن 1200 ppm است؛ درحالی‌که استاندارد اروپا 140 ppm است.»
احمدی‌کیا با اشاره به تأثیر این میزان آلودگی بر شهر اصفهان، بیان می‌کند: «بااینکه نیروگاه شهید محمد منتظری در مسیر باد غالب نیست، اگر کل نیروگاه منتظری با مازوت سوزانده شود، حدود 6درصد ذرات معلق اصفهان را افزایش می‌دهد و اکسید گوگرد اصفهان را حدود 3.5 برابر خواهد کرد؛ از سوی دیگر، مقدار زیادی اکسید نیتروژن به هوای اصفهان اضافه می‌کند. برخلاف آنچه
گفته می‌شود، بیشترین مصرف گاز اصفهان حتی در دی‌ماه مربوط به صنعت بوده و تنها 45درصد در بخش خانگی است؛ بنابراین برقی که تولید می‌شود، صرف خود اصفهان نمی‌شود و عملا برق تولیدی برای صنعت است و درمجموع صنایعی همچون سیمان، فولاد و… برای کل کشور تولید می‌کند؛ نه برای اصفهان؛ بنابراین آلودگی صنعت، سهم اصفهانی‌ها و منفعت صنایع اصفهان نصیب کشور می‌شود.»
او با بیان اینکه صنایع دنیا نیز گاز نمی‌سوزانند و مدل مصرف انرژی آن‌ها هسته‌ای یا از طریق زغال‌سنگ است و به‌طورقطع زغال‌سنگ ازنظر اکسید گوگرد وضعیت بهتری دارند، تصریح می‌کند: «اگرچه برخی کشورهای دنیا همچون هند و چین و حتی در اروپا و آمریکا از سوخت مازوت استفاده می‌کنند، دو مسئله وجود دارد: نخست، مازوت تولیدی آن‌ها استاندارد بوده و میزان گوگرد حاصل از این سوخت نیم‌درصد است؛ درحالی‌که این عدد در ایران بین 3 تا 5درصد است؛ دوم اینکه، در دنیا فیلترهای تصفیه مازوت وجود دارد و صنایع تمام گازهای آن‌ها همچون اکسیدگوگرد و اکسید نیتروژن را تصفیه می‌کنند و باید توجه شد این گازها بعد از تصفیه، مشکلی نخواهند داشت؛ اما مسئله این است که در ایران هیچ‌یک از این گازها و حتی مازوت تصفیه نمی‌شوند. در حال حاضر هیچ‌یک از نیروگاه‌های اصفهان و ایران، توان تصفیه این گازها را ندارند و هزینه این کار آن‌قدر زیاد است که هیچ صنعتی برای دو یا سه ماه زیر بار این کار نمی‌رود.»
