به گزارش اصفهان زیبا؛ ظرفیت‌ها و توانایی‌های تجاری کشور لبنان با توجه به موقعیت جغرافیایی و ارتباط آن با 22 کشور از طریق دریای مدیترانه، فرصت بسیار خوبی برای صادرات و تجارت با این کشور برای فعالان حوزه بازرگانی ایجاد کرده است.
از طرفی به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی، لبنان دو ظرفیت اساسی دارد؛ کشوری با واردات سالانه 20میلیارد دلار و کشوری که درصد بالایی از مردم آن مقیم خارج از کشور هستند. تقریبا سه‌برابر جمعیت داخلی لبنان، لبنانی‌هایی هستند که خارج از کشور زندگی می‌کنند و اکثر آن‌ها در حوزه تجارت، بانکداری و هتلداری مشغول به کار هستند؛ ظرفیت‌هایی که می‌تواند راه را برای ورود بسیاری از کشورها، ازجمله ایران به بازارهای صادراتی باز کند؛ به‌علاوه اینکه لبنانی‌ها در زمینه تجارت نیز بسیارقوی و حرفه‌ای عمل می‌کنند؛ تا جایی که برخی از کشورهای آفریقایی بیشتر تجارتشان دست لبنانی‌هاست تا خود ساکنان این کشورها؛ شرایطی که نشان می‌دهد به لحاظ قدرت تجاری امکانات و ظرفیت بسیار خوبی در لبنان وجود دارد و می‌توان با یک برنامه و مدیریت صحیح و تخصصی از آن‌ها استفاده کرد.
اصفهان نیز با داشتن سرمایه‌های بالقوه بسیار می‌تواند به این کشور نگاه ویژه تجاری داشته باشد؛ آن‌هم در شرایطی که به گفته کارشناسان کمتر به کالاهای اصفهان نگاه صادراتی شده است و تا به امروز تمرکز بر حوزه تولید اصفهان بوده تا بازاریابی و صادرات. محمد رضازاده، رایزن بازرگانی سفارت ایران در لبنان معتقد است اصفهان می‌تواند با همکاری شرکای خارجی، به‌ویژه با لبنان که ظرفیت بسیار خوبی در زمینه تجارت، بازاریابی و پیداکردن و گشایش بازارهای جدید دارد و به‌نوعی سرآمد و زبانزد است، از ظرفیت‌های صادراتی خود در کشورهای ثالث استفاده کند. رضازاده در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» به این نکته اشاره داشت که لبنان هدف تجاری خوبی برای اصفهان است و ایران و اصفهان باید به لبنان در مقایسه با کشــورهــایی همچــون سـوریـــه و افغانستان که تقریبا یک‌چهارم واردات لبنان را ندارند، نگاه قوی‌تری داشته باشد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ایران در حوزه صادرات با چالش‌های متعددی با توجه به محدودیت‌ها و موانع موجود مواجه است؛ فضایی که هم به موقعیت اقتصادی کشور برمی‌گردد و هم به نوع عملکرد فعالان تجاری و بازرگانی ایران. نظر شما دراین‌باره چیست؟
متأسفانه اکثر فروش صادرکنندگان ایرانی یا بهتر است بگوییم تولیدکنندگان ما داخلی اســت و صادرات محسوب نمی‌شود. به‌سختی کالا در ایران آماده صادرات می‌شود؛ شرایطی که باعث شده است شرکت‌های ایرانی ویژه‌ای به‌عنوان دلال برای این کار ایجاد شوند تا بتوانند کالا را از تولیدکننده داخلی بخرند و آن را صادر کنند؛ به‌طور مثال در حوزه آهن‌آلات، اصفهان به لحاظ وجود دو شرکت بزرگ ذوب آهن و فولاد مبارکه یک‌قطب محسوب می‌شود.
هرچند شرکت‌های اقماری بسیاری هستند که اصفهان را رتبه اول فولاد در کشور کرده‌اند؛ اما خرید از آن‌ها بسیار پیچیده و زمان‌بر است و البته نیاز به نقدینگی بالایی دارد که این شرایط باعث شده امکان خرید از فولادی‌ها چندان وجود نداشته باشد.
این مدل شرکت‌ها شاید تولیدکننده خوبی باشند؛ اما صادرکننده خوبی نیستند و همان مقدار کالایی هم که می‌فروشند در داخل کشور و به ریال است. خرید از رینگ صادراتی برای یک خارجی در ایران عملا امکان‌پذیر نیست و به همین خاطر تاجران خارجی به شرکت‌های داخلی رابط روی می‌آورند.
چالش دیگر در حوزه صادرات ایران اما به نبود دفاتر بازاریابی در خارج از کشور برای تولیدات داخلی برمی‌گردد. شرکت‌های ایرانی کمتر در بازارهای خارجی دفاتری برای بازاریابی ایجاد کرده‌اند. در این شرایط به‌عنوان مثال، دادن نمایندگی به شرکت‌های لبنانی می‌تواند راهی برای نفوذ این شرکت‌ها به کشورهای ثالث و همچنین افزایش ظرفیت، تولید و صادرات بیشتر به کشورهای ثالث را ایجاد کند.
درحال حاضر ما افرادی را در لبنان سراغ داریم که شرایط گرفتن نمایندگی فولاد ایرانی را دارند تا از این طریق باعث ورود این تولید ایرانی به بازار آفریقا شوند. یکی از آن‌ها پنج کشتی برای حمل کالا دارد و خود توزیع‌کننده بزرگی در لبنان به شمار می‌رود. این ظرفیت‌هایی می‌تواند مسیر ورود از دریای مدیترانه به قاره آفریقا و کشورهای اروپایی را برای ایران هموار کند.
به‌طور مشخص از چالش‌های موجود میان تولیدکننده ایرانی و واردکننده خارجی (لبنانی) بگویید.
واردکنندگان خارجی (لبنانی) چالش‌های بسیاری با تولیدکنندگان ایرانی دارند. واردکننده تمایل دارد ارتباطش با تولیدکننده مستقیم باشد. از سوی دیگر، علاوه بر ممنوعیت برخی از کالاها برای صادرات، تولیدکننده ما به‌نوعی صادرکننده نیستند. به‌صراحت بگویم، جدای از محدودیت‌ها و نبود امکانات، اکثر تولیدکنندگان ایرانی نه تمایلی برای صادرات دارند و نه دانش آن را.
خیلی از تولیدکننده‌های ما انتظار دارند شرکت‌های خارجی بیایند کالاها را از آن‌ها بخرند و خودشان صادر کنند؛ در حالی که که رویکرد بازگشت ارز و مسائل داخلی ایران اجازه این اقدامات را به یک شرکت خارجی به‌راحتی نمی‌دهد؛ به‌علاوه نداشتن دانش زبان نیز یکی از معضلات مهم ما برای ارتباط با خارجی‌هاست. اکثر تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی حتی به زبان انگلیسی مسلط نیستند؛ چه برسد به سایر زبان‌ها تا بتوانند با طرف خارجی به زبان او صحبت کنند.
این موضوع مانعی بسیار بزرگ برای ما در تعاملات بین‌المللی با لبنان به‌شمار می‌رود. زبان رسمی 22 کشور عربی، عربی است و با همین زبان ارتباط بین خود را به‌راحتی و تا جایی که احساس نیاز نکنند انجام می‌دهند و سعی می‌کنند مسائل را حل کنند. درعین‌حال هر لبنانی تقریبا به سه زبان مسلط است؛ چراکه کلاس‌های آموزشی آن‌ها از ابتدایی تا دیپلم به یکی از زبان‌های انگلیسی یا فرانسه برگزار می‌شود و دانش‌آموزان لبنانی سر کلاس مجبورند به انگلیسی و فرانسه صحبت کنند؛ بنابراین تاجران لبنانی انتظار دارند در زمان حضور در ایران و تعاملات تجاری حداقل یک‌نفر که به یکی از این سه زبان آشنایی دارد، حضور داشته باشد. لبنانی‌ها با داشتن این ویژگی در هر کجای دنیا مشکلات خود را حل کرده‌اند؛ برای مثال زبان کشورهای آفریقایی انگلیسی، فرانسه و عربی است. متأسفانه هر زمان تاجران لبنانی از ایران به کشور خود برمی‌گردند، به دنبال یادگیری زبان فارسی هستند؛ چراکه آن‌ها در ایران نمی‌توانند با زبان انگلیسی، عربی و فرانسه ارتباط برقرار کنند.
قوانین پیچیده و محدودیت‌های ایران در حوزه صادرات و تجارت هم از بزرگ‌ترین مشکلات هم برای تاجران خارجی و البته تاجران ایرانی هم محسوب می‌شود.
بله؛ کشور ما موانع زیادی برای صادرات ایجاد می‌کند که این فضا باعث شده است قوانین پیچیده و دست‌وپاگیری جلو پای صادرکنندگان ما وجود داشته باشد که هرروز هم این قوانین تغییر می‌کنند.
عملا یک خارجی نمی‌تواند به ایران بیاید و کالای خود را از کشور ما صادر کند. از طرف دیگر، پیش‌تر اشاره کردم که اکثر این تاجران تمایل ندارند با یک واسطه کار کنند. آن‌ها انتظار دارد تولیدکننده ایرانی هم به روش مشابهی که همه دنیا در حوزه تجارت تعامل می‌کند، کالایش را بفروشد؛ نه از طریق گشایش اعتبار اسنادی که عملا امکان‌پذیر هم نیست.
از طریق نقدی هم اگر می‌خواهند این کار را انجام دهند، باید از روش‌های معقول و معمول بین‌المللی چون بازرسی‌کننده کالا یا صرافی کار را پیش ببرند؛ روش‌هایی که البته اکثر تولیدکنندگان ما در ایران با آن‌ها آشنا نیستند یا اینکه اصلا این روش‌ها در کشور ما قابل‌اجرا نیست.
در بین پیشنهاد‌های لبنان برای تجارت با اصفهان یک نمونه قابل‌توجه که به دلیل چالش‌های موجود به سرانجام نرسید را به یاد دارید؟
ما درخـواست‌هـای سرمایـه‌گـذاری بسیاری از سمت طرف‌های لبنانی داریم. یک تاجر لبنانی مسیحی که اصفهان را به لحاظ تاریخی می‌شناخت و با سابقه منطقه جلفا در اصفهان کاملا آشنا بود و تمایل بسیاری به ارتباط تجاری با اصفهان داشت، به‌دلیل نبود هیچ طرح توجیهی درخواست او به سرانجام نرسید.
در طرح توجیهی این‌گونه مسائل مطرح است که مثلا ما در حوزه گردشگری اصفهان این امکانات را داریم و بازگشت سرمایه شما در تجارت با اصفهان به این شکل است و یا ورود شما به بازار اصفهان در حوزه گردشگری به این شکل است و… و هیچ‌کدام از این موضوعات مشخص نیست.
ما باید با اصول و قواعد مشترک بین‌المللی بتوانیم طرف را جذب خود کنیم. هم‌اکنون مسیر زمینی برای ترانزیت کالا از عراق و سوریه به لبنان باز شده است و تقریبا هزینه این اقدام هم به یک‌دوم کاهش پیدا کرده و شرکت‌ها به‌راحتی می‌توانند با آوردن کالاهای خود به لبنان از مسیر دریای مدیترانه به شمال آفریقا و اروپا فعالیت‌های صادراتی داشتــه باشنــد؛ این در حالی است که 22 کشور به لحاظ آبی همسایه لبنـان محسوب می‌شوند و بــه عبارتی در حوزه دریای مدیترانه با لبنان همسایه هستند.
لبنان با همه این کشورها دارای موافقت‌نامه تجارت آزاد است که این ظرفیت می‌تواند مسیر شرکت‌های ایرانی برای صادرات به این کشورها را با تولید مشترک و تعرفه صفر هموار کند؛ بدین معنی که شرکت‌های ایرانی می‌توانند با ایجاد کارگاه‌های بسته‌بندی و تولید مشترک که حداقل 50درصد این کارگاه‌ها در لبنان باشد، کالا را با گواهی مبدأ لبنانی به کشورهایی که لبنان با آن‌ها موافقت‌نامه تجارت آزاد دارد، صادر کنند.
لبنان با 40 کشور موافقت‌نامه تجارت آزاد دارد. درواقع این موقعیت‌ها همگی ظرفیتی برای ما محسوب می‌شود و می‌تواند نفوذ به بازارهای صادراتی، به‌ویژه بازارهایی که ایران امکان ورود به آن‌ها را به دلایل مختلف ندارد ایجاد کند.
به پیشنهاد شما بهترین روش تجارت و صادرات اصفهان با کشورهایی همچون لبنان در این شرایــط کنونی پر از چالش چیست؟
به اعتقاد بنده بهترین روش تولید مشترک در لبنان یا حداقل انتقال زنجیره نهایی تولید به کشور لبنان و صادرات با تعرفه صفر به کشورهای دارای موافقت‌نامه تجارت آزاد با لبنان است که لازمه آن، این است که شرکت‌ها در لبنان مستقر شوند.
استان اصفهان با داشتن ظرفیت‌های صنعتی بسیار خوب به‌راحتی می‌تواند در ارتباط با لبنان این روش را پیاده کند. اصفهان باید بازار و ظرفیت‌های بازار لبنان را هم به لحاظ واردات لبنان که 20 میلیارد دلار در سال است و هم به لحاظ درگاه نفوذش به دریای مدیترانه که با 22 کشور همسایه است و هم به لحاظ وجود تعرفه صفر با 40 کشور بررسی کرده و امکانات مناسبی را برای ورود به بازارهای کشورهای ثالث برای خود ایجاد کند.
چگونه؟ یک راهکار اساسی بدهید.
در این فضا نیاز به وجود شرکت‌های مدیریت صادرات است. شرکت‌ها وقتی خود نمی‌توانند راه را برای ورود به بازار هدف باز کنند، شرکت‌های مدیریت صادرات می‌توانند این کار را تسهیل کنند که نمونه بارز آن در استان اصفهان وجود دارد. در حال حاضر یک شرکت مدیریت صادرات قوی در استان اصفهان فعال است که می‌تواند به‌عنوان یک پایلوت در این خصوص به‌شمار آید.
باید دید این شرکت چه روشی را پیش گرفته که موفق بوده است؛ برای مثال در حوزه فولاد لازم است یک شرکت مدیریت صادرات توسط خود شرکت‌های تولیدکننده فولاد ایجاد شود. این‌ها به‌صورت مکمل هرکدام سهمی از کالای صادراتی را تقبل می‌کنند.
این شرکت‌ها فعالیت صادراتی خود را با حضور در کشورهای هدف انجام می‌دهند و از سود آن، شبکه را بزرگ می‌کنند و درنهایت تعامل مسائل را حل می‌کنند. مدیریتی که بتواند در سطح استان کارها را هماهنگ کند تا با سرمایه‌گذاری مشترک، شرکت‌های تولیدکننده بتوانند در بازارهای هدف حضور پیدا کنند.
