به گزارش اصفهان زیبا؛ نجمه مهرابی متولد ۱۳۷۰ و اهل خمینی‌شهر است. او لیسانس بازیگری و کارگردانی نمایش دارد. مهرابی از 1384 پا به دنیای تئاتر صحنه‌ای می‌گذارد؛ اما بعد از مدتی، به‌دلیل شرایط و سختی‌هایی در خمینی‌شهر و توسعه اجرای صحنه‌ای، تصمیم می‌گیرد به اجرای خیابانی روی بیاورد.
مهرابی همچنین در جشنواره‌های متعدد مثل جشنواره تئاتر فجر، مریوان و مقاومت شرکت کرده است. نجمه مهرابی امسال با نمایش خیابانی «هزارپیشه» در چهلودومین جشنواره تئاتر فجر حضور یافت و موفق به کسب تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و جایزه نقدی بهترین بازیگر زن در بخش تئاتر خیابانی شد. «اصفهان‌زیبا» با او گفت‌وگویی کرده است تا با این هنرمند دهه‌هفتادی و آثار و نظرهایش در حوزه تئاتر بیشتر آشنا شویم.
درباره تئاتر «هزارپیشه» بگویید.
در این دوره از جشنواره، نمایش تک‌پرسوناژ «هزارپیشه» حضور دارد که نویسندگی و کارگردانی و بازیگری آن را خودم برعهده گرفته‌ام. این اثر درباره یک زن نقال است که داستان زنانِ دوره‌گرد دست‌فروش خیابانی را تعریف می‌کند.
یکی از این افراد، دختری روستایی است که به خاطر باور غلط مجبور شده است به شهر بیاید و دست‌فروشی کند. زن دیگری را داریم که دست‌فروشی می‌کند تا پولِ دیه قاتل دخترش را فراهم کند و درنهایت، یک دختر افغانستانی که با پدر و مادر پیرش از دست شرارت‌های طالبان به ایران مهاجرت کرده و برای گذران زندگی مجبور به دست‌فروشی است و فال می‌فروشد.
در هر سه شخصیت، تحصیل حرف اول را می‌زند و همه اشخاص تحصیل‌کرده هستند؛ مثلا دختر افغانستانی در رشته ادبیات فارسی تحصیل‌کرده است و در حین کار هم از صائب تبریزی و مولانا و سعدی می‌خواند؛ درواقع، قصدم این بود که اشاره کنم این قشر دور از ما و متفاوت از ما نیستند.
شاید اگر در خانواده‌ای با موقعیت خوب باشید، بتوانید کار و موقعیت خوب پیدا کنید و برعکس اگر در بهترین مقاطع هم تحصیل کرده و چنین خانواده‌ای نداشته باشید، ممکن است مجبور به دست‌فروشی شوید. البته به نظر من دست‌فروشی هیچ عیبی ندارد و شخص با شرافت و سالم گذران زندگی می‌کند و ما نباید نگاه از بالا به پایین به او داشته باشیم.
این موضوع در دیالوگ نقال در ابتدای داستان به مخاطب این‌گونه بیان می‌شود: نگاهت از آسمان به او و آدم‌های قصه نباشد که از قدیم گفته‌اند قاضی خداست و حرف مردم جاش زیرپا. از آنجایی که دغدغه زیادی درباره زنان و کودکان کار داشتم، ایده از دیدن زنان دست‌فروش در مترو به ذهنم رسید؛ به علاوه، با دیدن تئاتری، در ذهنم ایده‌ای جرقه زد که بانوی نقالی را به زنان دست‌فروش ارتباط بدهم.
همین‌طور از این طریق درباره مشکلاتی که در فضای جامعه ممکن است برای یک زن به‌وجود بیاید، صحبت کردم. از این کار در جشنواره مریوان استقبال چشمگیری شد و تحسین داوران را به‌همراه داشت.
گفتید کارگردان و نویسنده و بازیگر خودتان بودید. کدام‌یک از این سه کار برایتان جذابیت بیشتری داشت؟
دغدغه اصلی من بازیگری است و در تمام این سال‌ها به‌عنوان بازیگر شناخته شده‌ام. همیشه این را مدنظر دارم که بازیگری من دیده شود؛ چون دوست دارم در یک شاخه جلو بروم و پیشرفت کنم؛ قبلا هم تعدادی اثر را کارگردانی کرده بودم؛ اما می‌توانم بگویم که این اولین کار حرفه‌ای نویسندگی من بود که خوشبختانه ایده‌پردازی و دیالوگ‌نویسی به‌خوبی پیش رفت.
در اصل، چالش من به‌عنوان نویسنده، تحقیق و پژوهش درباره زنان دست‌فروش بود. این کار، یک زایش بود. می‌توانم بگویم من پدر و مادر نمایشم بودم؛ به همین دلیل برایم حائز اهمیت است.
آیا همین کار به جشنواره‌ای راه پیدا کرده یا جایزه گرفته است؟
با همین کار در مریوان در پاییز ۱۴۰۲ شرکت کردم که جایزه بازیگر اول زن و جایزه موسیقی اول را دریافت کردم و از همان‌جا تئاترم معرفی شد و به جشنواره فجر راه یافت. درواقع، این کار از ابتدا برای جشنواره مریوان آماده شد؛ اما با توجه به اینکه جشنواره مریوان یک دوره عقب افتاد، برای پایان‌نامه هم از آن استفاده کردم و اردیبهشت ۱۴۰۱ شروع به نوشتن کردم و شهریور همان سال کار تکمیل شد و برای مریوان ارسال کردم.
نمایش دیگری هم در جشنواره تئاتر اصفهان داشته‌اید؟
بله؛ در نمایش «اُ منفی» نویسنده و کارگردان بودم و در کنار آقای محمد رادمهر به ایفای نقش هم پرداختم. این کار برای جشنواره شهروند لاهیجان نوشته شد و جایزه بازیگر سوم زن و طراحی پوستر و بروشور اول را دریافت کردم.
سطح کارهای استان اصفهان را نسبت به بقیه استان‌ها چگونه می‌بینید؟
توانمندی هنرمندان اصفهان در تئاتر صحنه‌ای و خیابانی بر کسی پوشیده نیست؛ همچنین اصفهانی‌ها در بخش تئاتر خیابانی بسیار خوش درخشیده‌اند و ثابت کرده‌اند حرفی برای گفتن دارند و رقیب سرسخت سایر استان‌ها هستند. این می‌تواند دلیل محکمی برای مسئولان باشد تا در این زمینه تدبیری بیندیشند.
مطالبه شما از جشنواره‌ها چیست؟
ما اصفهانی‌ها در فضای هنر حرف برای گفتن داریم؛ لذا از مسئولان تقاضا دارم در برنامه‌ریزی فرهنگی‌شان بخشی را به تئاتر خیابانی اختصاص دهند تا هنگامی که از برگزیدگان کشوری درباره جایگاه تئاتر خیابانی در استان سؤال می‌شود، حرفی برای گفتن داشته باشند؛ البته ناگفته نماند که کارهایی انجام شده است؛ اما باید توجه کرد که گذران زندگی ما هنرمندان از این راه است.
نکته مهم این است که برخی موضوع‌ها به تکرار رسیده‌اند و جایی برای خلاقیتِ هنرمند نگذاشته‌اند؛ همین مسئله باعث می‌شود تئاتر خیابانی ما در یک نقطه درجا بزند. تکرار در موضوع باعث می‌شود یک بخش مهم تئاتر خیابانی از دست برود که آن، تماشاچی است.
او با دیدن تکرار در تئاتر خیابانی، حوصله تماشا نخواهد داشت. اصل تئاتر خیابانی برای رهگذر عام است. داستان برای رهگذر عام است؛ برای آن کسی که حوصله یا هزینه ندارد و اینجا بدون هزینه به تماشای تئاتر می‌نشیند؛ برای همین فرهنگ‌سازی و انتخاب موضوع بسیار مهم است.
نکته بعدی این است که ما هنوز جوایزمان را از جشنواره‌های قبلی دریافت نکرده‌ایم. با توجه به اینکه طبق قرارداد کارگردان با عوامل، باید درصدی به آن‌ها بپردازیم، همچنان از ورودی جشنواره بی‌اطلاعیم. این یک اشکال بزرگ است. نمایش‌های خیابانی در جشنواره گنجانده شده؛ اما این‌طور به نظر می‌رسد که برای مخارج گروه‌ها و عوامل فکری نشده است.
