به گزارش اصفهان زیبا؛ ترک‌ها روی دیوار توی کلاس‌های درس کم‌کم خودشان را نشان دادند و روزبه‌روز عمیق‌تر شدند؛ ترک‌هایی که شاید خیلی از دانش‌آموزان نمی‌دانستند که نشانه‌هایی است از فرونشست که ردپایش حالا به برخی از مدارس اصفهان نیز رسیده و باعث شده تا برخی از آن‌ها تخلیه شوند و بعضی دیگر نیاز به بازسازی و ترمیم دارند.
داستان فرونشست زمین در اصفهان را حالا دیگر کمتر کسی است که نشنیده باشد و نداند که این مخاطره مثل خوره به جان اصفهان افتاده و ریشه به تیشه‌اش می‌زند.
این موضوع را چندی پیش محمدرضا ابراهیمی، مدیرکل اداره آموزش‌و پرورش استان نیز در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» تأیید کرد؛ آنجا که گفت: «فرونشست زمین، مدرسه‌های زیادی را در اصفهان و شهرستان‌هایی مثل نجف‌آباد، شاهین‌شهر، میمه و خمینی‌شهر درگیر کرده و جان دانش‌آموزان را به خطر انداخته است؛ همچنین ۱۵باب مدرسه در ناحیه5 آموزش‌وپرورش اصفهان دچار فرونشست زمین شده‌اند که بیشتر آن‌ها جزو مدارس دونوبته با تراکم بالاست و همچنین مدارس ناحیه4 آموزش و پرورش بیشترین خطر فرونشست زمین را دارند؛ البته آمار دقیقی از مدارس فرسوده در اصفهان نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ چراکه به‌مرور مدارس جدید شناسایی و به آمار قبلی اضافه می‌شوند. برخی از مدارس تنها بخشی از فضایشان دچار فرونشست شده و امکان تخریب آن بخش و استفاده از باقی فضا همچنان وجود دارد؛ درحالی‌که برخی دیگر از فضاهای آموزشی به‌طورکامل دچار فرونشست شده‌اند و حضور دانش‌آموزان در آن‌ها امکان‌پذیر نیست.»
مجید نسیمی، مدیرکل سابق نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان نیز دراین‌باره به «مهر» گفته بود که مدارس نواحی 4، 5 و ۶ آموزش‌وپرورش شهر اصفهان بیشتر درگیر فرونشست زمین شدند و فضاهای آموزشی سایر نواحی آموزش‌وپرورش این کلان‌شهر نیز متأثر از این پدیده هستند؛ همچنین مدارس برخوار، پیربکران، کاشان و آران و بیدگل نیز تا حدودی درگیر این پدیده بودند. در حال حاضر ۴۰مدرسه در سطح استان اصفهان بر اثر فرونشست زمین آسیب دیدند که از این تعداد، وضعیت شش مدرسه از حد و حدود خطرآفرین رد کرده بود و ما مجبور به صدور دستور تخلیه آن‌ها شدیم.
به گفته او، از شش مدرسه‌ای که براثر فرونشست تخلیه شده، پنج مدرسه در شهر اصفهان و یک مدرسه در برخوار بوده که سال گذشته با هماهنگی‌هایی که صورت گرفت، دانش‌آموزان آن‌ها به مدارس دیگری منتقل شدند. سال گذشته ۳۴مدرسه استان درگیر فرونشست بود که هم‌زمان با سفر رئیس‌جمهور به اصفهان، این موضوع را جزو مصوبات پیگیری کردیم و تأمین اعتبار برای این بخش مصوب شد. تاکنون از محل مصوبات سفر رئیس‌جمهور ۶۵میلیارد تومان برای مدارس درگیر فرونشست در استان داده شده است. با تأمین اعتبار از این محل بازسازی و نوسازی حدود ۲۰مدرسه را در دستور کار گذاشتیم که تاکنون ۱۵پروژه را با اعتباری که تخصیص یافته آغاز کردیم و بخشی از آن‌ها در حال تکمیل است؛ همچنین در ناحیه 5 آموزش‌وپرورش شهر اصفهان سه پروژه و در ناحیه4 آموزش‌وپرورش دو پروژه آموزشی تکمیل شده و برای مهرماه امسال تحویل دانش‌آموزان می‌شود؛ همچنین در پیربکران یک پروژه آموزشی تا پایان سال تکمیل و تحویل خواهد شد.
اصفهانِ فرونشستی!
نرخ فرونشست در اصفهان بالاست و به همین دلیل نیز نام این استان در زمره پرریسک‌ترین استان‌های کشور در حوزه فرونشست قرار گرفته است. گفته می‌شود نرخ سالانه فرونشست در استان اصفهان ۱۳ سانتی‌متر در سال است. درحالی این آمار از نرخ فرونشست در ایران اعلام می‌شود که فرونشست بیش از یک سانتی‌متر در دنیا به‌عنوان یک بحران شناخته می‌شود و آژیر هشدار را به صدا درمی‌آورد.
به گزارش «اصفهان زیبا»، مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به‌تازگی در پژوهشی با عنوان «چالش‌های ناشی از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در کشور، بررسی شرایط فعلی و بحران فرونشست زمین» به این معضل پرداخته و گزارش داده که در تمامی استان‌ها بازه‌ای از مقادیر فرونشست گزارش شده است.
اما افزایش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و افزایش کسری تجمعی آبخوان‌ها در سال‌های اخیر باعث شده که میزان فرونشست در برخی از استان‌ها روند رو به رشدی به خود بگیرند و وضعیت بحرانی پیدا کنند.
بررسی‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سال‌های 1398 و 1395 (در بازه زمانی شش‌ماهه مردادماه تا دی‌ماه برای سال‌های مذکور) نشان می‌دهد که وضعیت فرونشست در دشت‌های با شیب یک تا 4 درصد، از میزان 91درصد در سال 1395 به میزان 93درصد در سال 1398 رسیده است.
درصد باقی‌مانده برای سایر دشت‌ها با شیب 4 تا 8 درصد است که از میزان 9 درصد در سال 1395 به میزان 7درصد در سال 1398 رسیده است.
با توجه به تفسیر نقشه‌های مربوط به پهنه‌های فرونشست در دشت‌های کشور برگرفته از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سال 1395، نواحی مرکزی به سمت شمال شرقی استان خوزستان در محدوده وسیعی میانگین فرونشست به میزان 5 تا 10 سانتی‌متر را تجربه کرده است.
مقدار فرونشست در همین سال با نرخی معادل 5 تا 7 سانتی‌متر برای دشت‌های مرکزی به سمت جنوب شرقی استان اصفهان وجود داشته است.
فرونشست پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و زیست‌محیطی بسیاری را به همراه دارد که درحال حاضر با گسترش و نفوذ آن به سازه‌های مسکونی شاهد آن هستیم.
براساس گزارش‌های کارشناسان، فراگیرشدن تهدید فرونشست زمین برای گستره‌ای در حدود ده‌هزار کیلومتر مربع در استان اصفهان تخمین زده شده است؛ تهدیدی که عواقب زیادی چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت به همراه دارد؛ چراکه «این مسئله بیشترین آسیب را ازلحاظ محیط‌زیستی بر کشور تحمیل خواهد کرد. فرونشست در ابعاد گسترده و نرخ بالا عملا بسیاری از جنبه‌های حیات را تحت‌تأثیر قرار داده و حتی در مناطق با سطح بالای بحران تا مرز نابودی پیش می‌برد.»
اما دیگر یافته‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، آسیب‌های زیست‌محیطی را به‌عنوان مهم‌ترین پیامد این پدیده عنوان کرده است؛ چرا که: «در بعد محیط‌زیستی می‌توان در ابتدا به تغییرات قابل‌توجه در شکل عوارض زمین، یعنی تغییر ظاهری در وضعیت طبیعی مناطق اشاره کرد؛ خصوصا اگر این شکل از بروز تغییرات در حواشی و یا نقاط منتهی به مسیرهای اصلی آبراهه‌ها و کانال‌های طبیعی و مصنوعی انتقال آب ایجاد شود. این رخداد می‌تواند به بروز سوانح جدی، ایجاد مسیل‌های جدید و تهدید جانی و مالی ساکنان آن مناطق بینجامد. ازجمله دیگر آسیب‌های محیط‌زیستی جدی فرونشست زمین، کاهش ظرفیت نگهداشت آبخوان‌ها به‌دلیل فشردگی بیش‌ازحد لایه‌ها و کاهش تخلخل بین مصالح آن است. این مسئله موجب خشکی تدریجی آبخوان و سخت‌ترشدن استحصال و بهره‌برداری از آب زیرزمینی و در نتیجه تحت‌الشعاع قرارگرفتن دائمی پروژه‌های صنعتی در مناطق آسیب‌دیده و به تبع آن، اهداف توسعه آن مناطق خواهد بود؛ همچنین نفوذ سریع آلاینده‌ها و فاضلاب‌ها به مواضع آسیب‌دیده و درنتیجه آلودگی آنی سفره‌های آب زیرزمینی، از دیگر آسیب‌های محیط‌زیستی ناشی از پدیده فرونشست زمین به‌شمار می‌آید.»
فرونشست؛ محصول کاهش سطح آب‌های زیرزمینی
فرونشست حالا، اما مدارس را درگیر کرده است و راه گریزی از آن نیست. بهرام نادی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان و عضو کارگروه تخصصی فرونشست استان در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» این موضوع را تأیید می‌کند و معتقد است که حتی مدارس نوساز نیز ممکن است درگیر فرونشست شوند؛ فرونشستی که محصول نهایی کاهش آب‌های زیرزمینی است.
نادی می‌گوید: «دستورالعملی برای مقاوم‌سازی مدارس در برابر فرونشست وجود ندارد و امکان بازسازی فضاهای آسیب‌دیده یا مقاوم‌سازی آن‌ها هم نیست. اصلا برای همین هم است که نمی‌توان تعداد دقیقی از مدارس درگیر فرونشست در اصفهان را تخمین زد.»
علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هم این موضوع را تأیید می‌کند و از مدارس دیگری سخن به میان آورد که آن‌ها هم در معرض خطر فرونشست قرار دارند.
او به «تجارت نیوز» گفته است: «بالغ بر ۳۷۱ مرکز آموزشی در اصفهان در زون فرونشست زمین قرار دارد. این مراکز شامل دانشگاه، مدرسه و مؤسسات آموزش عالی می‌شود. از این تعداد ۲۵۸ مورد آن مدرسه است. چنین آماری را در شهرهای دیگر نداریم. برخی از این مدارس قدیمی هستند که با وقوع فرونشست زمین، این مدارس بیشتر آسیب می‌بینند. درست است که نرخ فرونشست زمین در خراسان و تهران بالاتر است؛ اما ازآنجاکه این پدیده در محدوده شهری کلان‌شهر اصفهان قرار دارد، خطر در اصفهان حادتر از سایر نقاط کشور است. حدود یک‌میلیون و ۲۵۰هزار نفر در مناطق شهری و در زون‌های فرونشست زمین ساکن هستند. ازجمله این مناطق شهری می‌توان به منطقه 8 و ۱۰ اشاره کرد. به عبارتی حدود نیمی از جمعیت اصفهان در خطر این پدیده هستند.»
نرخ فرونشست در اصفهان که او از آن سخن می‌گوید، سالانه به 18سانتی‌متر هم می‌رسد.
