به گزارش اصفهان زیبا؛ تئاتر کودک یکی از پرمخاطب‌ترین ژانر‌ها در بین سایر انواع نمایش است؛ هنر مهمی که با حساس‌ترین گروه سنی حاضر در جامعه سروکار دارد. نمی‌توان منکر این حقیقت شد که محتوا و اجرای نمایش‌های کودکان باید از همه انواع نمایشی دیگر سخت‌گیرانه‌تر و دقیق‌تر انتخاب شوند؛ زیرا کودکان حافظه تصویری و صوتی بسیار قوی داشته و از همه مهم‌تر اینکه، نا‌خود‌آگاه آماده‌ای برای فرا‌گیری مفاهیم گوناگون دارند.
تئاتر کودک و نوجوان نه‌فقط برای تفریح و سرگرمی، بلکه ابزاری برای آموزش به آن‌ها محسوب می‌شود. اغلب کودکان در حین تماشای نمایش‌ها جذب رنگ‌ها، حرکات سریع بازیگران و همچنین موسیقی اجرا می‌شوند.
نمی‌توان در انتخاب هرکدام از این ارکان سهل‌انگار بود؛ زیرا اثرات و پیامدهایی که برای کودکان دارد، انکارناپذیر است؛ از طرفی اما این هنر فرصت بسیار بزرگی برای مسئولان آموزش‌وپرورش، نهاد‌های فرهنگی و خانواده‌ها محسوب می‌شود! کودکان، بسیاری از مفاهیم اخلاقی، بهداشتی، ایمنی و حتی آموزه‌های دینی و مذهبی را از طریق مشاهده یک نمایش یاد می‌گیرند.
تئاتر کودک یکی از هنر‌هایی است که بی‌توجهی به آن، چه درزمینه تولید و چه در بحث مهم نظارت بر آن، می‌تواند پیامد‌های ناخوشایندی را به‌همراه داشته باشد.
در اصفهان استادان تئاتر متعددی مشغول کار در این ژانر تخصصی هستند و هرکدام سال‌ها خاک صحنه خورده‌اند تا بتوانند ظرافت‌های مهم کار برای کودکان را بیاموزند. انتقال این تجارب به نسل بعدی که گام در این عرصه مهم می‌گذارد، بسیار مهم است. انتقال این تجربه‌ها و همچنین اشتراک آن‌ها با سایر بزرگان و استادان تئاتر کشور، نیازمند حضور در رویداد‌های مهم تئاتر است.
جشنواره تئاتر اصفهان فرصت خوبی بود؛ جشنواره تئاتر فجر نیز همین‌طور؛ اما درزمینه تئاتر کودک و نوجوان بدون شک نیاز به حضور در رویدادی تخصصی‌تر است. جشنواره تئاتر کودک و نوجوان فرصت بسیار مناسبی برای این انتقال تجربه‌ها و چکش‌کاری آثار برای بهترشدن است. داوران و شرکت‌کنندگان در این جشنواره می‌بایست اهمیت این ژانر را برای تمامی بازیگران، کارگردانان و نویسندگان بازگو کنند.
اصفهان درزمینه ژانر کودک، چند سالی میزبان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بود؛ اما درنهایت به‌دلیل برخی سوءمدیریت‌ها و کم‌توجهی‌ها، این جشنواره به همدان و سپس یزد انتقال یافت؛ البته همدان پایگاه اصلی این جشنواره بوده که سالیان سال میزبانی آن را به‌عهده داشته است.
در این چند روز، بیست‌وهشتمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در شهر یزد برگزار شد و تعدادی از گروه‌های هنری اصفهان نیز در این رویداد تخصصی شرکت کردند. یکی از کارگردان‌های حاضر در این جشنواره، سعید اللهیاری بود که موفق به کسب تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و جایزه نقدی برای کارگردانی نمایش «ترنج و غول درخت آرزوها» شد. در ادامه «اصفهان‌زیبا» مصاحبه‌ای را با این کارگردان نمایش‌های کودک و نوجوان تدارک دیده است.
از دلایل موفقیت خود در کسب دیپلم افتخار کارگردانی جشنواره تئاتر کودک بگویید.
اول لطف خدا و تلاش و همراهی تک‌تک بچه‌های گروه و پس‌ازآن قصه خوبی که نمایش ما عامل اصلی این موفقیت بود؛ همچنین تجربه سال‌ها اجرای خیابانی که در این کار به کمکم آمد و خلاقیت و توانایی بازیگران و طراحان لباس و عروسک و گریم گروه در اجرای آنچه در ذهن من می‌گذشت، باعث شدند دست من باز باشد.
از نظر شما تئاتر کودک چه ویژگی‌های متمایزی دارد؟
از ویژگی‌هایی که می‌شود برای تئاتر کودک و نوجوان برشمرد، لزوم استفاده از رنگ‌ها و تصویر‌ها و موسیقی‌های جذاب است؛ چون در وهله اول، این ظاهر و رنگ و لعاب کار شماست که مخاطب کودک و نوجوان را پای کارتان نگه می‌دارد و پس از آن موسیقی مناسب و در ادامه، قصه و محتوا، همچنین جهان‌بینی و فلسفه خاص و ذهن کنجکاو و پر از پرسش مخاطب کودک و نوجوان، باعث می‌شود کارگردانان و فعالان تئاتر کودک و نوجوان نهایت خلاقیت و تلاش خود را برای تولید آثار پرمغز و درعین‌حال جذاب به‌کار گیرند.
جایگاه تئاتر کودک اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متأسفانه این ژانر در اصفهان، برخلاف اهمیت ویژه‌ای که برای تربیت و آموزش نسل کودک و نوجوان دارد، همیشه با کمترین حمایت از سمت مسئولان و متولیان فرهنگی شهر مواجه شده است. تنها یک پلاتو و آن هم در یک نقطه دور از مرکز شهر به تئاتر کودک تعلق دارد که حتی برای آن هم هیچ تبلیغ و معرفی برای آشنایی مخاطبان انجام نمی‌شود. ازطرفی، هیچ کانون، صنف، تشکل و مسئولی مستقیما وظیفه رسیدگی به هنرمندان و آثار نمایشی را ندارد. فقر متون خوب نمایشی کودک، تخصیص نیافتن تبلیغات مناسب و … قسمت کوچکی از مشکلات تئاتر کودک و نوجوان در اصفهان است.
فکر می‌کنید استفاده از بازیگران خردسال در نمایش‌ها برای تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطب کودک چگونه است؟
در بعضی موارد استفاده از بازیگران خردسال باعث ایجاد حس هم‌ذات‌پنداری در مخاطب تئاتر کودک‌ونوجوان می‌شود که اکثرا خود کودکان و نوجوانان هستند و انتقال مفاهیم، محتوا و پیام آثار به شکل آسان‌تر و درک‌پذیرتر اتفاق می‌افتد. این موضوع باعث جذب بیشتر این قشر از مخاطبان می‌شود؛ ولی در بعضی مواقع به‌دلیل استفاده نادرست از بازیگران کودک، هم اعتمادبه‌نفس آن‌ها از بین می‌رود، هم علاقه و شوق آن‌ها برای دنبال‌کردن این هنر کم می‌شود و هم مخاطب ارتباطی با اثر برقرار نمی‌کند و اجرا با چالش‌های گوناگون مواجه می‌شود.
برای نمایش‌های کودک هم مشکل متن و قصه جدید وجود دارد؟ کارگردان‌ها چقدر سراغ قصه‌های کهن می‌روند؟
بله. متأسفانه یکی از عمده مشکلات این ژانر، کمبود متون جدید و قوی است؛ البته در سال‌های اخیر برگزاری جشنواره‌های نمایشنامه‌نویسی کودک و نوجوان تا حدودی توانسته است به رفع این مشکل کمک کند؛ اما کافی نیست؛ باید با یک برنامه‌ریزی مدون و جامع این معضل رفع شود.
در حال حاضر، به‌ندرت این اتفاق می‌افتد که کارگردان‌های تئاتر کودک و نوجوان سراغ قصه‌های کهن ایرانی بروند؛ درصورتی‌که از نظر بنده نیاز است که فرهنگ و آیین و قصه‌های کهن ایرانی به‌صورت مداوم، ولی با فرم‌های جذاب و جدید و با کشیدن دستی از جنس خلاقیت و نوآوری به سر و روی آن‌ها، روی صحنه بیاید. تجربه ثابت کرده است که مخاطبان همیشه از آثار این‌چنینی استقبال می‌کنند.
شرایط کمی و کیفی نمایش‌ها در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان امسال چگونه بود؟
با اینکه جشنواره پس از سال‌ها به‌یک‌باره از همدان به شهر اردکان منتقل شد و زمان کمی برای برنامه‌ریزی‌ها و اعلام فراخوان و تولید آثار و بازبینی و برگزاری جشنواره وجود داشت، جشنواره از کیفیت قابل‌قبولی برخوردار بود. تعداد سالن‌ها و پلاتوهای نمایش در اردکان تعجب بیشتر شرکت‌کنندگان را برانگیخته بود؛ همچنین تعداد بخش‌ها و گروه‌های شرکت‌کننده نیز چشمگیر بود.
آثار جذاب و خوبی در همه بخش‌های جشنواره حضور داشتند که رقابت را سخت می‌کرد؛ همچنین آثار خارجی که مهمان جشنواره بودند، اجراهای خلاق و متفاوتی را ارائه کردند و در کل، استقبال خوبی که تماشاگران از نمایش‌ها به‌عمل آوردند، بیان‌کننده کیفیت آثار اجراشده بود.
به نظرتان ماهیت جشنواره تئاتر کودک چقدر متعلق به خود کودکان و نوجوانان است؟
فارغ از روح رقابتی که بین گروه‌های شرکت‌کننده در جشنواره وجود دارد، ماهیت و جنس و محصول و خروجی جشنواره تماما متعلق به مخاطب کودک و نوجوان است. حضور پرشور تماشاگران کودک در سالن‌ها و محل اجراهای خیابانی، حضور در کارگاه‌های نمایش و سایر بخش‌های برگزارشده، مصداق روشن این موضوع است.
تئاتر «ترنج و غول درخت آرزوها» به چه می‌پردازد؟
نمایش «ترنج و غول درخت آرزو» از رؤیاهای بزرگ و دور از ذهن بچه‌ها حرف می‌زند. این نمایش از فلسفه درست بزرگ‌شدن و طی‌کردن صحیح مسیر کودکی تا کهن‌سالی و حفظ گنج کودکی می‌گوید. به‌طور کلی، تئاتر «ترنج و غول آرزوها» درباره مفهوم لذت بردن از دوران کودکی و مغتنم شمردن این ایام برای کودکان و والدین آن‌ها سخن می‌گوید.
در مسیر تولید این نمایش با چه چالش‌هایی روبه‌رو شدید؟
اولین چالش ما چیدن تیم بازیگران نمایش بود؛ به این دلیل که اثر برای بخش خیابانی تولید می‌شد و احتیاج به بازیگرانی با بازی و بیان قوی داشتیم؛ مخصوصا نقش اصلی قصه که ترنج بود. خوشبختانه توانستیم بهترین‌ها را در کنار هم قرار دهیم. چالش دیگر محل تمرین مناسب و ثابت بود که میسر نشد و هر چند وقت یک بار مجبور می‌شدیم مکان تمرین گروه خود را تغییر بدهیم.
