منارجنبان را می‌توانیم غربی‌ترین جاذبه تاریخی برای گردشگران اصفهان و معروف‌ترین منار جنبان جهان بنامیم؛ بنایی که به نسبت بقیه جاذبه‌های مهم تاریخی اصفهان دورتر از مرکز شهر است؛ اما خیلی از تورهای گردشگری خارجی اصفهان حتما دیدنش را دربرنامه‌شان می‌گنجانند؛ بنایی که در ابتدا مقبره زاهد هم‌عصر ایلخانیان بوده و حالا بیش از همه به خاطر منارهایش معروف است، چرا که با تکان دادن یکی، دیگری نیز به لرزش در می‌آید.
مناره‌های سردر مسجد اشتراجان، منار خرائق از جاذبه های مشابه این بنای تاریخی می‌باشد. این مناره‌ها در دوره ایلخانی در سال 716هجری قمری ساخته و در سال 1321 به شماره 110 ثبت ملی گردید. این به بنا به دلیل متحرک بودن مناره‌هایش،به نام منارجنان شناخته می‌شود.
در پیشین از این بنا به عنوان مقبره استفاده می‌گردید اما امروزه از این مکان به عنوان بنای تاریخی و جاذبه گردشگری استفاده می‌گردد.
مسیر رسیدن
راهی غرب اصفهان شوید و در خیابان آتشگاه، ابتدای جاده نجف آباد، منارجنبان را در طرف شمالی خیابان و نرسیده به کوه آتشگاه ببینید. یکی از ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه ها برای رسیدن به این جاذبه تاریخی هم اتوبوس شرکت واحد است. این اتوبوس ها از ابتدای شیخ بهایی مسافران را سوار می‌کنند و در مسیرشان از رو به روی منارجنبان هم می‌گذرند. نزدیک‌ترین جاذبه‌های تفریحی و تاریخی به این منطقه، کوه آتشگاه و رستوران‌های همین خیابان هستند و البته به راحتی هم می‌توانید به منطقه ناژوان دسترسی داشته باشید.
آتشگاه، محله کارلادان
نکته کاربردی گردشگرانه
باید بدانید که هیچ گردشگری نمی‌تواند از پله‌ها بالا برود، به اتاقک‌های طبقه بالا برسد یا حتی تا روی پشت بام برود چه برسد به این که داخل مناره‌ها را ببیند. گردشگران فقط می‌توانند دور تا دور بنا در باغ کوچک پیرامونش بگردند یا زیر سقف بنا بایستند و عینک‌های سه بعدی بزنند و از این طریق وارد شدن به بنا را تجربه کنند. شاید این نکته کمی ناامیدکننده باشد. این بنا بسیار ارزش دیدن دارد. اگر در زمان تعطیلات مخصوصا موقع نوروز به منارجنبان بروید، هر نیم ساعت اعلام می‌شود که گردشگران جمع شوند تا راهنما توضیح بدهد و بعد ماموری به داخل یکی از مناره‌ها که معمولا مناره شرقی است، برود، دست‌هایش را به دو طرف دیوار بگذارد و مناره را تکان دهد. لرزش مناره غربی قابل مشاهده است و کسانی که زیر سقف بنا باشند می‌توانند لرزش کل بنا را از طریق مشاهده تکان خوردن زنجیر بالای قبر یا آب در کاسه روی سنگ ببینند.
بدو ورود
از راهروی بلیت فروشی که رد می‌شوید، به حیاطی می‌رسید با درختانی تنومند و بنایی یک ایوانی که دو مناره معروف دارد. گردشگران معمولا در حیاط و رو به روی بنا می‌ایستند و می‌نشینند یا همه در زیر سقف بنا جمع می‌شوند و به صحبت‌های راهنمای گردشگری مستقر در بنا گوش می‌دهند.
محققان معتقدند که در ابتدا مقبره این زاهد زمان ایلخانان در این منطقه وجود داشته و مناره‌ها بعدا در دو سوی ایوان بنای مقبره اضافه شده‌اند.
پیش از ورود
در گذشته منارجنبان از شهر جدا و در دهکده‌ای به نام «کارلادان» قرار داشت؛ ولی امروزه این بنا جزو اصفهان است و در نزدیکی محلی به نام نصرآباد قرار دارد.
معماری بنا
برعکس خیلی از بناهای اصفهان که فضاهای مختلفی دارند و باید در بنا بگردید، منارجنبان یک ایوان است که گردشگران می‌توانند واردش شوند و در انتهایش در میان دیوار، سنگ قبر «عمو عبدالله کارلادانی» را ببینند که با حفاظ شیشه‌ای از فضای اصلی جدا شده است. در دو طرف فضای مستطیل شکلی که 9 متر عرض و 17 متر ارتفاع دارد، پلکانی به طبقه بالا و سقف هست که معبری است برای رسیدن به داخل مناره‌ها. این ساختمان با کاشی‌های لاجوردی رنگ به شکل ستاره چهارپر و اشکال دیگری به شکل کثیرالاضلاع فیروزه‌ای رنگ زینت یافته‌است. دور تا دور این ایوان نیز باغی کوچک وجود دارد.
منشا خاصیت مناره‌ها کجاست؟
تکان خوردن مناره‌ها اگر چه متمایز و درخور توجه است؛ اما به نوشته لطف‌الله هنرفر، محققان آن را امر خارق العاده‌ای نمی‌دانند و حتی معتقدند که این مسئله در مناره‌های دیگر هم به طریقی وجود دارد؛ اما در مورد این بنا مسئله این است که سبک و باریک بودن مناره‌ها حرکت آنها را محسوس‌تر کرده است. ضمنا قاب‌های مربعی کلاف‌های چوبی که در قسمت های بالا و پایین هر یک از دو منار در ساختمان آن به کار رفته نیز عامل موثری در تسهیل حرکت مناره‌ها هستند.
البته وجود دو درز که بین ساقه هر مناره و پشت بام قرار دارد و در هر جهت برابر سه سانتی متر است باعث می‌شود که هر مناره به راحتی نوسان کند و ضربه خود را به کل بنا وارد نماید. به هر حال به نظر می‌رسد پدیده رزونانس کار کارستان این بنا است! و بنا شبیه وسیله‌ای به نام دیاپازون ساخته شده. شی U شکلی که اگر ضربه ای از یک قسمت، مثلا به یکی از ضلع های یو وارد شود، ارتعاش ناشی از آن، به قسمت مرکزی و سپس به ضلع دیگر یو می رسد و کل یو می لرزد.
منارجنبان هم همین طور است؛ یعنی ارتعاش و لرزش را از یک قسمت می گیرد و به تدریج به قسمت های دیگر و کل بنا منتقل می کند؛ اما نکته‌ای که به نظر به حقیقت نزدیک‌تر می‌آید، این است که از روز اول این بنا را آگاهانه با این خصوصیت نساخته‌اند؛ اما بعد از اضافه شدن مناره‌ها در دو طرف بنا، حرکت مناره‌ها مشهود شده است؛ اما یک نکته واقعا شگفت آور است؛ اینکه با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان به لرزه درمی‌آید و این نکته را اگر نزدیک سنگ قبر عمو عبدالله ایستاده باشید، واضح‌تر می‌بینید.
نویسنده: تحریریه گردشگر
