به گزارش اصفهان زیبا؛ پای هوشمندسازی خیلی وقت است که به سیستم‌های شهرداری باز شده، چون کل دنیا دیرزمانی است که از این سیستم‌ها استفاده می‌کنند و هوشمندسازی دستاوردهای مؤثری در مدیریت شهرها داشته است؛ شهرداری اصفهان نیز تلاش کرده است در این مسیر گام‌های مؤثری بردارد و شهر را به سمت هوشمندسازی حرکت دهد. هوشمندسازی در حوزه حملونقل شاید جزو اولین قدم‌ها باشد. اگر بخواهیم از سیستم‌های هوشمندسازی حملونقل تعریفی داشته باشیم و به خاصیت‌های آن اشاره کنیم باید بگوییم سیستم مدیریت ناوگان (Fleet Management System) که به اختصار FMS نامیده می‌شود، نرم‌افزاری است برای مدیریت دقیق‌تر ناوگان حملونقل ازجمله ناوگان اتوبوس‌رانی. این سیستم مانند بانک اطلاعاتی وسیعی، گزارش‌های لحظه‌ای و دقیق از وضعیت خودروها ارائه می‌کند.
درواقع می‌توان سیستم مدیریت ناوگان اتوبوس‌رانی را فرایندهایی تعریف کرد که مدیران ناوگان اتوبوس‌رانی برای نظارت بر فعالیت‌های ناوگان و تصمیم‌گیری درباره مدیریت اتوبوس‌ها، اعزام و مسیریابی، خرید و از رده‌خارج‌کردن آن‌ها استفاده می‌کنند. سیستم مدیریت ناوگان به مدیران اتوبوس‌رانی این امکان را می‌دهد تا از خدمات بهتر به مسافران، بهبود کارایی سامانه حملونقل شهری و کاهش هزینه‌ها اطمینان حاصل کنند.
همه این خاصیت‌ها و سرعت‌بخشیدن به سیستم حملونقل عمومی و راهبری آن که نتایج قابل‌لمسی برای مسافر و مدیریت حملونقل به ارمغان خواهد داشت، آرزویی است که سال‌ها مردم شهر برای داشتن اطلاعات دقیق از حملونقل عمومی و زمان رسیدن اتوبوس و زمان‌بندی‌کردن در سر می‌پرورانند. وقتی صحبت ورود سیستم‌های هوشمند و آنلاین برای اتوبوس‌رانی، رسانه‌ای شد و فواید سیستم‌های هوشمند پشت سرهم قطار می‌شد، آینده‌ای روشن را برای توسعه حملونقل عمومی در شهر اصفهان و کاهش ترافیک متصور بودیم؛ سیستمی که سرعت، دقت و در دسترس بودنش، می‌تواند گره‌گشای ترافیک شهر اصفهان باشد.
سیستم هوشمند مدیریت ناوگان اتوبوس‌رانی و مسیری پرچاله
اتوبوس‌رانی حرکت در راه هوشمندسازی را با سامانه AVL استارت زد. ویژگی‌های سامانه AVL یا سیستم هوشمند مدیریت ناوگان اتوبوس‌رانی، مزایایی را برای شهر تعریف می‌کرد. افزایش ایمنی راننده و مسافران با سیستم مدیریت ناوگان اتوبوس‌رانی، کاهش مصرف سوخت، نظارت دقیق و لحظه‌ای بر عملکرد رانندگان اتوبوس، افزایش بهره‌وری ناوگان اتوبوس‌رانی و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری اتوبوس‌ها ازجمله آن‌هاست.
سال 98 بود که معاون حملونقل ترافیک اسبق اصفهان از بستن قرارداد سامانه هوشمند خبر داد. صلواتی در آن سال گفته بود با اجرای طرح AVL، سیستم حملونقل ارتقا یافته و دغدغه‌هایی که شهروندان در پرداخت دارند، به‌نوعی برطرف خواهد شد؛ همچنین با توجه به تنوع روش‌های شارژ و پرداخت، نیازی نیست که از طریق مراجعه به باجه‌ها برای شارژ کارت اقدام کرد؛ بلکه می‌توان با ارائه خدمات از طریق خودپردازها، تلفن‌های هوشمند و ATM موجب افزایش رضایت شهروندان شد.
معاون حملونقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به تأثیر این طرح بر مدیریت ناوگان، تصریح کرده بود که با اجرای این سیستم وضعیت حملونقل منظم‌تر شده و از توقف‌های بی‌مورد جلوگیری می‌شود و با نصب دستگاه‌ها در داخل اتوبوس تمام رفتار رانندگان رصد شده و موجب افزایش بهره‌وری، ارتقای کیفی و رضایتمندی از مدیریت ناوگان عمومی می‌شود. او قول داده بود تا پایان سال 98 سامانه به‌طور کامل راه‌اندازی شود.
درست در شهریور 1400 و بعد از دوسال از قول معاون حملونقل ترافیک شهرداری، مهدی بهروزی، دبیر ستاد شهر هوشمند شهرداری اصفهان، در آن سال درخصوص سامانه AVL و اینکه چرا هنوز امکان استفاده از قابلیت‌های این سیستم به‌صورت کامل برای مردم فراهم نشده است، به رسانه‌ها گفته بود: در شهرداری اصفهان، کارکردهای تعریف‌شده برای این سیستم فعال است؛ اما مشکلی برای اینکه سیستم در دسترس عموم قرار گیرد و شهروندان از نقشه و زمان رسیدن اتوبوس و برنامه‌ریزی سفر و پرداخت آنلاین و شارژ استفاده کنند، وجود دارد و باید اپلیکیشن فعال شود.
بهروزی در تکمیل صحبتش گفته بود: نکته‌ای که باید به آن اشاره کنم، این است که بر اساس ضوابط سازمان فاوا برای استفاده از این اپلیکیشن و سامانه باید مجوز امنیتی دریافت شود؛ همچنین ضرورت دارد گواهینامه امنیتی برای ارتباط بانکی و ارتباط با چند سامانه دیگر دریافت شود که هنوز سرمایه‌گذار نتوانسته است این گواهینامه را به سازمان فاوا ارائه دهد؛ البته کارهای بانکی در حال نهایی‌شدن است و تا یک ماه دیگر با دریافت مجوز و راه‌اندازی اپلیکیشن، این سامانه به طورکامل برای مردم قابل‌استفاده است.
درست در همان سال بنا به گفته روحانی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوس‌رانی اصفهان، در کنار سامانه، پای اپلیکیشن‌ها هم برای کمک به دسترسی بهتر مردم به سامانه هوشمند به میان آمد. او در خبری گفته بود: در کنار پورتال شهروندی اپلیکیشن موبایلی «نصف‌جهان» طراحی و توسعه یافته است که شهروندان علاوه بر امکان استفاده از خدمات پرداخت برای شارژ حساب شهروندی و خرید بلیت تک‌سفره QR Code می‌توانند از سیستم‌های اطلاع‌رسانی مسافران استفاده کنند.
او تأکید کرده بود: در شهر گردشگرپذیر اصفهان، بلیت‌های تک‌سفره ابزار مناسبی است که هر گردشگر می‌تواند متناسب با نیاز خود تهیه و از آن برای سوارشدن به اتوبوس و مترو استفاده کند. اپلیکیشن «نصف‌جهان» گردشگران و سایر کاربران را از مراجعه حضوری به نقاط شارژ بی‌نیاز می‌کند؛اما این برنامه هم نتوانست اهدافی که برای هوشمندسازی تعریف‌شده و مرتب قولش داده شده بود، عملی کند و آن اتفاقی که باید دراین حوزه رقم می‌خورد، صورت نگرفت.
مشکلات فنی سامانه اصرو
سال 1401 شهرداری اصفهان از سامانه‌ای رونمایی کرد که در جهت هوشمندسازی حملونقل عمومی قرار بود راه را کوتاه‌تر کند و سرعت و دسترسی را افزایش دهد. در تعریف این سامانه آمده است: سامانه حملونقل عمومی هوشمند با عنوان «اصرو» (سامانه موقعیت‌یاب اتوبوس و پرداخت الکترونیک) به نحوی طراحی شده است که زمان تقریبی رسیدن اتوبوس را به ایستگاه‌ها برای شهروندان مشخص می‌کند؛ همچنین ۵۰ تابلوی هوشمند در برخی از ایستگاه‌های پرتردد اتوبوس برای نمایش زمان رسیدن اتوبوس و اطلاع از خطوط فعال اتوبوس نصب شده است.
مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان درهمان زمان در گفت‌وگو با ایمنا، از قابلیت‌های جدید اصرو گفته بود: ازجمله قابلیت برنامه می‌توان به کیف پول الکترونیک برای خرید بلیت اتوبوس، مشاهده کرایه اتوبوس به تفکیک خطوط و مدیریت آنلاین مکان اتوبوس‌ها با توجه به تراکم جمعیت در نقاط مختلف شهر توسط اپراتور اشاره کرد.
او توضیح داده بود: شهروندان با حضور در هر نقطه از شهر می‌توانند نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس را پیدا کنند و با حضور در آن ایستگاه، خط یا خطوطی که از آن عبور می‌کند، موقعیت اتوبوس‌ها و زمان تقریبی رسیدن اتوبوس به ایستگاه را مشاهده کرده و سفر خود را مدیریت کنند؛ اما اصرو همچنان مشکلات خاص خودش را دارد و امکان شارژ آنلاین و دریافت کیوآرکد و شارژ کیف پول همچنان روی آن فعال نیست.
بهنام جلیلیان، مدیر مطالعات برنامه‌ریزی شرکت اتوبوس‌رانی، به «اصفهان‌زیبا» در خصوص وضعیت اصرو گفته بود: در 1401 اپلیکیشن اصرو در اختیار مردم قرار گرفت. با این سامانه مردم مدیریت زمان را می‌توانند داشته باشند.
البته یک‌سری اشکال‌های فنی دارد که باید حل شود. ما در ابتدا در اتوبوس‌رانی موافق رونمایی این سامانه نبودیم و درواقع معتقد بودیم اول اشکال‌های زیرساختی باید برطرف و بعد اطلاع‌رسانی انجام شود.
او تأکید کرد: نحوه ورود به ایستگاه و کمبود ناوگان تأثیر مستقیم بر سرفاصله دارد و کمبود ناوگان نمی‌تواند زمان دقیقی را به کاربر بدهد. ما باید به یک برنامه پویا برسیم و زمان دقیق مبنا باید زمان‌بندی پویا باشد و سیستم زمان‌بندی با توجه به اتوبوس تعیین می‌شود. او تأکید کرد: درحال‌حاضر بیش از 80درصد مواقع زمان‌بندی درست است؛ فقط در مبدأ و مقصد مشکل داریم.
تا پایان سال مشکلات حل خواهد شد
اشکال‌های «اصرو» به این ناهماهنگی‌ها برنمی‌گردد. دردسترس‌نبودن و قطعی سرور و فعال‌نشدن قابلیت‌های اصرو و شارژ آنلاین کارت اتوبوس که یکی از دغدغه‌های امروز مردم است و قرار بود با اصرو حل شود، همچنان حل نشده است. مهدی بهروزی، مدیر پروژه AVL,AFC شهرداری اصفهان، در گفت‌وگو با روزنامه «اصفهان‌زیبا» گفت: در حال تغییراتی در الگوریتم‌ها هستیم و زیرساخت‌ها برای کاربرد کامل اصرو در حال انجام است.
او با تأکید بر اینکه در اجرای سیستم‌های هوشمند در کل دنیا مشکلاتی وجود دارد، بیان کرد: تلاش می‌کنیم تا مشکلات را به حداقل برسانیم و تا پایان سال با فراهم‌ساختن زیرساخت‌ها اجرای کامل سامانه در این حوزه را شاهد باشیم.
او انتقال سیستم اتوبوس‌رانی از قدیم به جدید را یکی از اتفاق‌های مؤثر در حوزه حملونقل بیان کرد و گفت: تلاش می‌کنیم تا این اتفاق تا پایان سال به‌صورت کامل عملی شده و مشکلات تا حدود زیادی برطرف شود.
در کنار اتوبوس، مترو هم امروز نقش مؤثری در حملونقل ایفا می‌کند و توجه به این سیستم برای شهر حیاتی است. هوشمند سازی در مترو نیز مثل اتوبوس‌رانی در میانه راه مانده است. اطلاع شهروندان از مسیرهای حرکت و زمان حرکت قطارها و خصوصیات ایستگاه از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما سامانه‌ای کاربردی در این خصوص معرفی نشده است. تنها وسیله نرم‌افزاری موجود برای دیدن زمان رسیدن مترو، سامانه اصرو است که تنها زمان رسیدن را اعلام می‌کند؛ البته اطلاع مسافران از زمان رسیدن مترو یکی از حقوق آن‌هاست و نمایشگرهای ایستگاه‌های مترو، هرچند با تأخیر، سال‌ها این وظیفه را برعهده داشتند.
شهروندان به‌محض ورود به ایستگاه با رؤیت زمان رسیدن اتوبوس برنامه‌ریزی می‌کردند و زمان رسیدن قطار را متوجه می‌شدند؛ البته این نمایشگرها هم در گذشته مشکلاتی داشتند؛ مثل تأخیر در نشان دادن زمان رسیدن قطار. حالا بیش از دوماه است که این نمایشگرها خاموش بوده و نوعی سردرگمی بین مسافران ایجاد شده است. نارضایتی مردم از خاموشی این نمایشگرها به‌وضوح قابل‌لمس است. این نارضایتی، در رفت‌وآمد خبرنگار «اصفهان‌زیبا» در ایستگاه قطارشهری نمایان بود. خانم مسنی که در حال اعتراض به نگهبان خط مترو بود، گفت: آقا، قرار نیست نمایشگرها را روشن کنید؟ قبلا خیلی راحت وقتی می‌آمدیم در ایستگاه متوجه می‌شدیم چقدر باید منتظر بمانیم.
چند دانش‌آموز هم صحبت خانم را تأیید کردند و معترض شدند. اطلاع‌نداشتن مأمور از زمان روشن شدن نمایشگرها، مشخص می‌کرد که این اتفاق قرار است همچنان ادامه داشته باشد.
نمایشگرهای مترو باید از سوی سازمان قطارشهری به‌روز شود
مدیرعامل متروی منطقه اصفهان در گفت‌وگویی تلویزیونی یکی از دلایل اصلی خاموشی نمایشگرهای مترو را کاهش دقت آن‌ها در نشان‌دادن زمان دقیق آمدن قطارها عنوان کرده بود.
هادی کریمی با اشاره به اعتراض برخی مسافران از طریق سامانه تلفنی ۱۳۷ و نظرسنجی‌ها درباره تأخیر حرکت مترو درحالی‌که قطارها با تأخیر وارد ایستگاه نمی‌شوند، گفت: این درحالی است که زمان دقیق و صحیح ورود آن‌ها در نمایشگرها به‌درستی به نمایش درنمی‌آمد و باید به‌روزرسانی در خصوص این سامانه‌ها انجام شود. تاکنون ۳۵۰ دستگاه نمایشگر در ایستگاه‌های متروی اصفهان نصب شده است؛ اما باید ازلحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به‌روزرسانی شود.
مدیرعامل متروی منطقه اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» در خصوص وضعیت این نمایشگرها و پیگیری وضعیت آن‌ها گفت: این نمایشگرها عیوبی داشت که باید برطرف می‌شد؛ البته شرکت مترو بهره‌بردار این نمایشگرهاست و درواقع مشکل این نمایشگرها باید از سمت سازمان قطار شهری برطرف شود.
او زمان مشخصی را اعلام نکرد و در ادامه تأکید کرد: نمایش زمان درست ورود قطار به ایستگاه برای ما مهم است. ما از سازمان قطارشهری خواستیم تا مشکل این نمایشگرها را حل کند. به‌محض برطرف‌شدن مشکل از سمت سازمان قطارشهری نمایشگرها روشن می‌شود.
طبق شواهد به نظر می‌رسد که اجرای هوشمندسازی در حملونقل عمومی بر بستری معیوب بنا شده است. فراهم‌نبودن زیرساخت‌های لازم و اجرای عجولانه طرح‌ها قبل از فراهم‌بودن شرایط لازم و تلاش‌نکردن برای شناسایی و برطرف‌کردن مشکلات زیرساختی در کمترین زمان برای اجرای سامانه‌های هوشمند مردم را در استفاده از این سامانه‌ها سردرگم کرده است.
حرکت به سمت هوشمندسازی و کمک به تشویق مردم در استفاده از حملونقل عمومی و کاهش ترافیک نقش مؤثری دارد؛ اما معیوب‌بودن سیستم هوشمندسازی و سامانه‌ها باعث دلسردی مردم و بی‌اعتمادی آن‌ها می‌شود.
اجرای سامانه‌های هوشمند از سال 98 زمان کمی نیست و باید مدیریت شهری برای برطرف‌شدن مشکلات عدیده این سیستم تدابیر فوری بیندیشد. وعده‌هایی که سال‌ها مکررا برای برطرف‌شدن مشکلات این سیستم داده شده است، افق روشنی را پیش روی شهروندان قرار نمی‌دهد. سال 1402 رو به اتمام بوده و امید است که وعده محقق‌شدن زیرساخت اجرای کامل هوشمندسازی در سیستم حملونقل عمومی راه به سال آینده پیدا نکند و عملی شود.
