به گزارش اصفهان زیبا؛ اداره گردشگری شهرداری اصفهان بازهم در یک تور رسانه‌ای، معرف یکی دیگر از میراث‌های گران‌بهای اصفهان شد؛ عمارتی تاریخی در دل خیابان ملک شمالی، انگورستان ملک‌التجار که حالا به‌عنوان یکی از باارزش‌ترین بناهای میراثی اصفهان زبانزد خاص و عام است.
انگورستان ملک ابتدا عمارتی به مساحت هفت‌هزار متر بوده که در طول زمان با گسترش خیابان ملک در ۱۳۳۳، سه‌هزار متر آن به خیابان تبدیل شده است. نام انگورستان ملک‌التجار را از حاج محمدابراهیم‌خان ملقب به ملک‌التجار گرفته‌اند.
او در زمان ناصرالدین‌شاه مسئول امور مالی اصفهان بوده است. طبق اسناد و مدارک، این عمارت بسیار زیبا پس از ساخت، محل برگزاری جشن عروسی خانواده‌هایی بوده که بضاعت مالی کمی داشته‌اند. این کار حتی پس از مرگ ملک‌التجار هم انجام می‌شده است.
همه می‌ایستیم روبه‌روی درب چوبی عمارت و بانویی با شالی به رنگ کاشی‌های فیروزه‌ای اصفهان درب چوبی بزرگ را می‌گشاید تا اصحاب رسانه نظاره‌گر عمارتی باشند که قدمتش می‌رسد به زمان ناصرالدین‌شاه قاجار. اینجا باید کفش‌ها را از پا درآوری تا زمین قاجاری را بهتر لمس کنی.
کف عمارت با فرش‌های دست‌بافت پوشیده‌شده و سقف آن را چوب‌های عسلی، شیرین‌تر ساخته است. دورتادور عمارت اتاق‌های کوچک با درب‌های چوبی جا خوش کرده‌اند روی ایوان. شاه‌نشین و تابستان‌نشین خانه دلبرانه تو را می‌برد به زمان قاجار. در بخش شمالی حیاط یک اتاق پنج‌دری قرار دارد که بنا به وصیت حاج محمدابراهیم ملک‌التجار در 1341 هجری‌قمری در این مکان به خاک سپرده شده است.
او که از تاجران بزرگ زمان ناصرالدین‌شاه و یکی از تجار معروف ایران و یکی از واقفین و خیران بزرگ شهر اصفهان بوده، خدمات ارزنده‌ای داشته که همچنان ادامه دارد. وارد زیرزمین عمارت که می‌شوی، کاشی‌های آبی توجه تو را جلب می‌کند. انگار مهمان‌خانه‌ای است در زیر زمین، اما گفته می‌شود اینجا انبار آذوقه و میوه بوده است.
محمدرضا اسماعیلی، معرف این عمارت تاریخی می‌گوید: «معماری کلی بنا شامل ستون‌ها و دیوارهایی با گچ‌کاری و کاشی‌کاری، آینه‌کاری، لمبه‌کاری و نقاشی هنرمندان دوران گذشته است.»
او ادامه می‌دهد: «بنای اولیه این ملک در ابتدا تاکستان بزرگی بوده که با گسترش شهرسازی و خیابان‌بندی ازمیان‌رفته و قسمت فعلی عمارت باقی مانده است.» به گفته اسماعیلی، «حیات اندرونی در زمان حاج محمدابراهیم ملک‌التجار برای اجرای مراسم مختلف ازجمله روضه‌خوانی، جشن‌ها و مناسبت‌های دیگر با سقف چوبی پوشانده شده و ستون‌ها دارای تزیینات مقرنس‌کاری تمام از چوب است.»
اتاق‌های کوچک طاقچه‌دار با درهای چوبی دورتادور حیات، چشم‌نوازی می‌کند. شاه‌نشین بنا از یک‌سو به حیاط بیرونی، شامل هفت‌دری (ارسی) مشرف است و از سوی دیگر به حیاط اندرونی، گشوده می‌شود. ارسی با پنجره‌های گره‌چینی دلبری می‌کند و شیشه‌های رنگی در دل گره‌چینی‌ها نمایانگر آرایش‌های درون خانه است.
در ادامه، علیرضا جوانمردی، مدیر داخلی انگورستان هم روایت‌هایی از این عمارت تاریخی و ارزشمند بیان می‌کند. او می‌گوید: «این خانه تاریخی یکی از بهترین نمونه‌های بارز معماری دوران قاجار بوده که از بخش‌های مختلف ازجمله حیاط اندرونی، حیاط بیرونی، شاه‌نشین، زیرزمین، حوض‌خانه و اتاق‌های متعدد تشکیل شده است.»
شاه‌نشین عمارت پوشیده از مبل‌های فرانسوی و لوسترهای ایتالیایی است که از آن دوران باقی مانده است. دورتادور آن طاقچه‌های مزین با آینه‌های زیبا جلوه‌گری می‌کند. پس از ورود به شاه‌نشین وارد اتاقی می‌شویم که به نام «اتاق زهراخانم» معروف است.
زهراخانم تنها فرزند ملک‌التجار بوده که به دلیل ازدواج ناموفقش با پسرعمو در این اتاق سکونت داشته است. در این اتاق، انواع وسایل آن زمان نظیر ترازو و سماور بزرگ مسی و عکس‌های زیرخاکی در طاقچه‌ها چیده شده است. در یکی از عکس‌ها، ملک‌التجار به‌همراه پدر بانو مجتهده امین و چند تن از تجار ایرانی ایستاده‌اند و منتظر ناصرالدین‌شاه هستند و هرکدام از عکس‌ها حرف‌هایی برای گفتن دارند.
مدیر داخلی انگورستان می‌گوید: «استاد حسین‌چی، معمار هنرمند انگورستان ملک، بوده است و به دلیل اینکه قد کوتاهی داشته به او حسین‌چی می‌گفتند.» به گفته جوانمردی «انگورستان ملک از معدود کاخ‌ها و عمارت‌هایی بوده که از دست ظلم و ستم‌ها و تخریبگری‌های ظلالسلطان در امان مانده است. در حال حاضر از این عمارت برای اقدامات نیکوکارانه و برپایی جشن برای کودکان بی‌سرپرست استفاده می‌شود و در حال مرمت و بازسازی است.»
در اغلب خیابان‌های منطقه 3 شهرداری اصفهان این‌گونه خانه‌ها و بناها وجود دارند؛ شاید به زیبایی و دل‌چسبی عمارت ملک‌التجار نباشند، اما کم‌نظیر هستند و می‌طلبد سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری اصفهان برای احیای این خانه‌ها وعمارت‌های باارزش همتی مضاف داشته باشد.
