کارگاه فنی سازمان زیبا سازی شهرداری اصفهان پذیرای هنرمندانی شد که آهن‌های بی‌روح را به قالبی مفهومی، تبدیل کنند؛ مجسمه هایی برای نصب در نقاط مختلف شهر. هنرمندان با زدن جوش و چکش و ضربه بر روی آهن‌ها آثاری را خلق کردند که قرار است سال‌ها در کنار مردم زندگی و مفهوم «اصفهان شهر زندگی» را تداعی کند.
سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی، مهمان هنرمندانی بزرگ از ایران و جهان است. اسفندیار مرادپور یکی از شرکت‌کنندگان در سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی با آهن است و رزومه قوی او نشان از حضور در سمپوزیوم‌های مختلف جهانی می‌دهد.
او می‌گوید که تلاش کرده اثرش را طبق معماری سنتی اصفهان بسازد تا بتواند دنیای سنتی و مدرنیته را تلفیق کند. استفــاده از هنــر مقرنس‌های معماری اصفهانی در اثرش نشان از توجهش به اصفهان دارد.
او معتقد است افرادی به آثار هنری توجه می‌کنند و با این آثار ارتباط برقرار می‌کنند که اهل هنر باشند. نظرش درباره برگزاری سمپوزیوم بین‌المللی این است که سمپوزیوم به معنای هنر ارتباط و برقراری آن بین مردم با هنرمندان است. این سمپوزیوم به خوبی می‌تواند نحوه شکل‌گیری یک اثر هنری از ابتدا تا انتها را به مردم نشان دهد و مردم با هنرمند آشنا شوند و برگزاری این قبیل سمپوزیوم‌ها بسیار مؤثر خواهد بود.
قرارگرفتن در کنار اثر، راه ارتباط‌گیری مردم با مجسمه هاست
علی خطایی ۲۰ سال است که مجسمه‌سازی می‌کند. او کارشناسی فرش از دانشگاه هنر اصفهان دارد. این هنرمند ترک که ساکن اصفهان است، در این سمپوزیوم اثری از او با عنوان «از اینجا ببین» برگزیده شده است.
مردم از شکاف داخل اثر می‌توانند تصاویری که از آینه‌های به کار رفته در داخل شکل به وجود می‌آید را مشاهده کنند. او راه ارتباط‌گیری مردم با مجسمه‌ها را قرارگرفتن در کنار اثر می‌داند: «مردم وقتی در کنار آثاری که قرار می‌گیرند اطلاعات آن را می‌بینند و می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند؛ اما واقعا نمی‌دانم چقدر می‌توانند با اثر من ارتباط بگیرند. ما پیشنهاد می‌دهیم؛ ولی این مردم هستند که انتخاب می‌کنند.»
«اصفهان شهر زندگی»؛ محور برگزاری سمپوزیوم
او برای ساخت اثرش قشرخاصی را مخاطب قرار نداده و همه مردم را در نظر گرفته تا از انعکاس تصاویر مختلف در آیینه‌های داخل شکل، برداشت خودشان را داشته باشند. هنرمندانی از روسیه، چین و ترکیه هم کنار هنرمندان ایرانی مجسمه‌های خودشان را به نمایش گذاشته‌اند. هاکان سنگونول، مجسمه‌ساز اهل ترکیه برای رسیدن به مفهوم «اصفهان شهر زندگ» که محور برگزاری سمپوزیوم است، به سراغ جاده ابریشم رفته و معتقد است جاده ابریشم فرهنگ چندکشور در کنار این جاده را منتقل می‌کرده است.
او می‌گوید: «موضوع سمپوزیوم “اصفهان شهر زندگی” است و این طرح می‌تواند به خوبی تبادل فرهنگی بین کشورها را نشان دهد». طرح هاکان متحرک است و سر شتر و زنگوله در آن تعبیه شده تا بتواند تبادل فرهنگ را به خوبی نشان دهد.
اصفهان، شهر کبوترخانه‌هاست
محمد بهرامی، یکی از اساتید دانشگاه و یکی از مجسمه‌سازهای معروف ایران نیز در این سمپوزیوم حضور دارد. طرح او جمعی از پرندگان هستند که حول یک محور در حال پروازند.
او می‌گوید: «کبوترخانه‌ها و پرنده‌ها یکی از مشخصه‌های اصفهان هستند که در این اثر نشان داده شده است. آهن ارزان، بادوام و ماندگاراست که می‌تواند برای مجسمه‌های شهری در انتقال مفاهیم مؤثر باشد. ماده‌ای که در مجسمه شهری استفاده می‌شود، می‌تواند زبان مجسمه و در انتقال مفهوم مؤثر باشد.»
بهرامی این سمپوزیوم را یکی از موفق‌ترین سمپوزیوم‌های کشور معرفی می‌کند که توانسته قدرت مجسمه‌های ایران که هم‌تراز با مجسمه‌های بین‌المللی است را نشان دهد.
وجود بیش از ۱۰۰ هنرمند واقعی مجسمه سازی در ایران
نادر قشقایی، عضو هیئت‌مدیره انجمن مجسمه‌سازان ایران با اثری با عنوان «امید و آرزو» در این سمپوزیوم شرکت کرده و می‌گوید که «اثرش مفهوم انسان و ارتباط است». او با صنعت و تلاش، فرشته‌شدن را نشان‌دهنده می‌دهد. دوبال در بالای این طرح تعبیه‌شده که حس فرشته‌شدن را به مردم القا می‌کند: «دوست دارم مردم با اثرم ارتباط برقرار کنند. اثر را در ارتفاع پایین کار می‌کنم تا مخاطب با قرارگرفتن در کنار بال ها، حس خوبی داشته باشند. علاقه زیادی به پرنده دارم و در همه کارها پرنده، امضای کارهای من است؛ مانند کار “سیاوش در آتش” که در اصفهان کار شده است.»
جانمایی اثر؛ عامل مؤثری
برای برقراری ارتباط مردم با آن اثر قشقایی معتقد است: «جانمایی اثر عامل مؤثری برای برقراری ارتباط مردم با آن اثر است. می خواهم به‌خوبی عرفان در آثارم موج بزند.»
او می‌گوید: «در حال حاضر هنرمندان اروپایی برگشت به نگاه عرفانی در مجسمه‌سازی را از مجسمه‌سازان شرق الهام می‌گیرند.»
قشقایی معتقد است: «بیش از ۱۰۰هنرمند واقعی مجسمه‌ساز در ایران وجود دارد که می‌توانند در این حوزه بسیار تأثیرگذار باشند.»
حضور هنرمندان داخلی و خارجی در اصفهان
حمید قنادنیا، مدیر عامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان قول اجرای یک سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی در اصفهان را چندی پیش به رسانه‌ها داده بود و حالا به این قول جامه عمل پوشاند و از 37 هنرمند ایرانی و خارجی دعوت کرد تا در اجرای سمپوزیوم مجسمه‌سازی بین‌المللی در اصفهان سهم داشته باشند.
سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان پس از تجربه شش‌دوره اجرای سمپوزیوم داخلی با موضوعات مختلف، دست به اجرای این سمپوزیوم بین‌المللی زده است؛ سمپوزیومی که آهن‌ها را به شهر می‌کشاند و نمایش عمومی از مجسمه‌هایی آهنی به‌دنبال دارد.
حضور 27هنرمند داخلی و 10 هنرمند خارجی در این رویداد
برای برگزاری این سمپوزیوم 27هنرمند داخلی و 10هنرمند از کشورهای ایتالیا، روسیه، ترکیه، چین و ارمنستان برای ارائه طرح دعوت می‌شوند. بنا به گفته قنادنیا، 70اثر به کمیته تخصصی برگزاری سمپوزیوم می‌رسد. آثار بررسی و تنها 14 اثر برگزیده می‌شود؛ 11 اثر داخلی و سه اثر خارجی از کشورهای روسیه، ترکیه و ارمنستان. در این میان، سه‌هنرمند اصفهانی و یک زن نیز خلق‌اثر می‌کنند.
مدیر عامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان در حاشیه محل تولید طرح‌های سمپوزیوم، ارائه طرح و اجرای سمپوزیوم را دو هفته عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «مقرر شد هنرمندان در دوهفته آثارشان را خلق کنند. آن‌ها از 24 بهمن تا 8 اسفند فرصت داشتند تا آثارشان را برای نمایش آماده کنند. آثار به محض آماده‌شدن به مدت دو تا سه‌ماه در یکی از محورهای اصفهان به نمایش گذاشته می‌شود و پس از آن در نقاط پانزده‌گانه اصفهان نصب می‌شود.»
استقبال خوب هنرمندان و دانشجویان از سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه سازی
بنا به گفته قنادنیا، استقبال خوبی از سوی هنرمندان، دانشجویان و هنردوستان از این سمپوزیوم شده و ارتباط مؤثری بین اساتید، هنرمندان و مردم بر قرار شده است. قرار بر این شد برای آنکه مجسمه‌های ساخته شده بتواند با فرهنگ و مردم ارتباط مؤثرتری داشته باشد، هنرمندان آثارشان را طبق مؤلفه «اصفهان شهر زندگی» خلق کنند و مفاهیم شهر زندگی با تمام ریزمؤلفه هایش مانند نشاط، فرهنگ، ابنیه تاریخی و مردم‌داری در آثار دیده شود تا با شهر فرهنگی اصفهان و مردم آن ارتباط بهتری برقرار کند.
یکی از نگرانی‌ها حذف برخی المان‌های شهری از سطح شهر است. او درباره این موضوع می‌گوید: «المان‌های شهری دو نوع هستند؛ موقت و دائم. المان‌های موقت، مناسبتی است و برای زمان محدودی به کار گرفته می‌شوند. اما المان‌های دائمی مکان مشخص و ثابتی دارند. البته علت جابه‌جای برخی المان‌های ثابت تخریب و آسیب دیدگی آثار بوده که برای رفع اشکال توسط هنرمند خلق‌کننده اثر، جمع‌آوری شده است. برخی اوقات تغییر مکان المان‌ها به‌دلیل جانمایی نامناسب اتفاق می افتد تا در دید بهتری قرار گیرند.» این سمپوزیوم مجسمه‌سازی برای شهرداری به‌صرفه بوده است.
قنادنیا با اعلام اینکه اجرای این سمپوزیوم دوونیم‌میلیارد تومان هزینه برای سازمان زیباسازی داشته است، می‌گوید: «اگر می خواستیم هر کدام از این مجسمه‌ها را به تنهایی سفارش دهیم باید هزینه بسیار زیادی پرداخت می کردیم. در حالی که اهداف سازمان را با کمترین هزینه محقق کردیم.»
برگزاری اولین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه سازی آهن کشور
پیمان کریمی، دبیر سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه سازی و مسئول نماد و مجسمه سازی سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان، در خصوص اینکه چرا آهن برای این سمپوزیوم انتخاب شده است، می گوید: «ما سمپوزیوم چوب و موارد دیگر را داشتیم؛ البته باید به روز حرکت کرده و از مواد جدید و نوین استفاده کنیم. در آینده هم قرار است سمپوزیوم سنگ برگزار شود.»
او با بیان اینکه باید دید متفاوتی نسبت به اصفهان داشته باشیم، می‌گوید: «نباید به اصفهان به‌عنوان یک شهر نگاه کنیم. اصفهان یک شهر جهانی و موزه‌شهر است و کمیته تخصصی برای برگزاری سمپوزیوم تشکیل داده است.
در این کمیته برای برقراری ارتباط بین آثار با شهر اصفهان و البته مردم، مفهوم “اصفهان، شهر زندگی” انتخاب شد تا هنرمندان طرحشان را بر اساس آن و زیر مؤلفه هایش طراحی کنند. البته هنرمندانی که در این سمپوزیوم شرکت و حضور دارند، شرایطی مانند سابقه، داشتن امضا و قدرت ساخت اثر در 14 روز را داشتند و تلاش کردند تا نمادی از شهر اصفهان را در اثرشان نشان دهند.»
بنا به گفته کریمی، سه نسل مجسمه ساز در این سمپوزیوم حضور دارند و آثار خلق‌شده در این رویداد از رئالیست تا معاصر با تکنیک های مختلف دیده می شود.
او اظهار می‌کند: «من خیلی نگران تولید آثار نیستم. چون آثار توسط هنرمندان بزرگی ساخته می شود؛ اما شکل‌گیری ارتباط مردم با این هنرمندان بسیار مهم است.»
او می‌گوید: «به خروجی آثار فکر نمی‌کنم؛ چون هنرمندان می‌توانند آثارشان را به خوبی تولید کنند. ارتباط‌گرفتن مردم با هنرمندان و حضور آن‌ها در این سمپوزیوم بسیار مهم است که هنگام انجام کار با هنرمند صحبت می‌کنند و با اثر ارتباط می‌گیرند.»
بنا به گفته کریمی، با توجه به شرایط کشور و اتفاقات اخیر حضور هنرمندان بین‌المللی در این رویداد بسیار مهم است و برگزاری اولین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه سازی آهن کشور در اصفهان موفقیتی بوده است که اصفهان توانسته آن را به سرانجام برساند.
برگزاری سمپوزیوم سنگ در آینده
او درخصوص علت انتخاب آهن به‌عنوان قالب سمپوزیوم می‌گوید: «سمپوزیوم‌های دیگری هم برگزار شده و قرار است در آینده سمپوزیوم سنگ هم برگزار شود؛ اما آهن ماندگاری بهتری دارد و استفاده از آن از روش های نوین است.»
کریمی اما زنگ‌زدگی برخی آثار مانند چوگان در محور میدان امام حسین(ع) را تکنیک کار با آهن می‌داند و می‌گوید: «ما باید برای مردم این موضوع را توضیح دهیم که بسیاری از هنرمندان حتی اساتیدی که در این سمپوزیوم شرکت کردند زنگ‌زدگی یکی از تکنیک‌های آن‌هاست. شاید مردم ارتباط خوبی با این موضوع برقرار نکنند و برای آن‌ها جای سؤال باشد که چرا یک اثر زنگ زده؛ اما مفهومی است که باید فرهنگ‌سازی شود.»
هنرمندان بزرگی مانند استاد قشقایی رئیس مجسمه سازی ایران، ملانوروزی سازنده نماد چوگان در میدان امام حسین (ع)، محمد بهرامی، قره‌باغی و سایر اساتید برجسته مجسمه سازی در این رویداد شرکت کردند.
