به گزارش اصفهان زیبا؛ وقتی نیاز جوان و نوجوان برای تفریح و بازی و ورزش و سرگرمی از طریق مسجد حل شود، دیگر برای آوردن این نوجوان به مسجد و هیئت و پای منبر تلاش زیادی لازم نیست.
گاهی می‌شود در یک مسیر، یک همراه و هم‌قدم پیدا می‌کنی که سختی مسیر را آسان می‌کند. وقتی با یک نفر هم‌کلام می‌شوی و از جایی می‌بینی او هم دارد همه حرف‌های دل تو را می‌زند و انگار زبان تو شده، سبک می‌شوی. حس می‌کنی حداقل یک نفر، از همه کسانی که فکر می‌کردی مقصودت را نمی‌فهمند کم شده است و به هدف نزدیک شده‌ای.
وقتی با محمدمهدی کدخدایی مسئول بسیج و عضو هیئت‌امنای مسجد الرحمن محله الیادران صحبت می‌کردم، چنین حسی داشتم؛ وقتی او هم از مسجد زمان پیامبر گفت؛ از مسجدی که محور بود و الان نیست؛ از اینکه همه چه مسئولان شهری چه مسئولان مسجد باید تلاش کنند، موانع را بردارند، امکانات را مهیا کنند تا مسجد هویت خود را بازیابد.
آقای کدخدایی بزرگ‌شده محله الیادران است. از همان‌هایی که در همین محله به دنیا آمده‌اند؛ در کوچه‌پس‌کوچه‌هایش قد کشیده‌اند، مدرسه و هیئت رفته‌اند، کسب‌وکار کرده‌اند، داماد و پدر شده‌اند و الان هم در چهل سالگی می‌خواهند همه دینشان را به مسجد و محل ادا کنند. مسجدی که حدود صد و پنجاه سال قدمت دارد. البته در سال ۸۱ به دلیل قدیمی بودن بنای مسجد و نداشتن بنیان و استحکام، مجوزهای لازم برای تخریب و ساخت مجدد گرفته می‌شود. ساخت بنای جدید از دو سال بعد آغاز و تا سال ۹۱ ادامه می‌یابد.
در این سال‌ها نماز جماعت در منزل یکی از اهالی محل برگزار می‌شده است. مهندس محتشمی از معماران خبره اصفهان که خود اهل همین محل است معماری و ساخت مسجد را بر عهده می‌گیرد. ماحصل آن بنای کنونی با گنبد و کاشی‌کاری زیبا و متناسب با معماری اسلامی است. زیر گنبد به رنگ سبز زیتونی و با اسامی چهارده معصوم و اسماء الله و محراب به رنگ سبز تیره و با آیات قرآن منقوش شده است.
در فضای مسجد و زیر گنبد از ستون استفاده نشده است که باعث استفاده بهتر و بهینه‌تر برای برگزاری مناسبت‌ها می‌شود. حیف که در این بنای نوساز جای یک حیاط و حوض آب کوچک خالی است. بنای جدید مسجد سه طبقه دارد.
طبقه همکف محل اصلی اقامه نماز است. در ورودی خواهران ابتدا محیطی به شکل سالن دایره‌ای است که حسینه است و صیغه مسجد ندارد. هم استفاده همه خانم‌ها را راحت‌تر می‌کند، هم هنگام اقامه نماز برای بازی بچه‌ها جای مناسبی است. این قسمت مزاحمتی برای نمازگزاران ندارد؛ چون بعد از این ورودی راهروی کوچکی است که به محیط مسجد و زیر گنبد می‌رسد.
در سمت راست و کنار پرده بین خواهران و برادران، میز و صندلی‌های نماز چیده شده است. انتهای مسجد هم چایخانه است. دور تا دور هم بالکن طبقه بالاست که به دلیل کم بودن فضای خانم‌ها در طبقه همکف، طبقه بالایی کاملا در اختیار خانم‌هاست. زیر زمین مسجد طبق قراردادی در اجاره شهرداری است. این فضای ششصد متری تجهیز شده و به صورت کتابخانه عمومی و سالن مطالعه درآمده است.
نیاز محله در حال حاضر بیشتر از کتابخانه به فضای ورزشی است
در حین صحبت با مهدی کدخدایی متوجه می‌شوم نیاز محله در حال حاضر بیشتر از کتابخانه به فضای ورزشی است. در منطقه‌ای که در آن نبود فضا و امکانات ورزشی محسوس است، اختصاص دادن زیرزمین یک مسجد محلی به کتابخانه عمومی بدون فرهنگ‌سازی شاید نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر داشته باشد. آن هم وقتی برای دسترسی به سالن فوتسال و استخر باید چندین کیلومتر بروند تا به نزدیک‌ترین مکان یعنی استخر نور یا ورزشگاه امام علی (ع) در خیابان آتشگاه برسند.
بخشی از زیرزمین از همان ابتدا جدا شده و در اختیار پایگاه بسیج قرار داده شده است. در پایگاه بسیج دو میز پینگ‌پونگ و دو میز فوتبال دستی وجود دارد؛ اما این‌ها قطعا جوابگوی تعداد نوجوانان و جوانان محل و علایق ورزشی‌شان نیست.
هدف همگی یک چیز و آن هم پیشرفت مسجد است
مسجد الرحمن دو پیش‌نماز دارد. نماز صبح و ظهر به عهده سید احسان عاملی سی‌وچندساله است و نماز مغرب را حاج‌آقا علی لوح موسوی که سن و سابقه بیشتری دارد اقامه می‌کند. به شهادت مهدی کدخدایی مسئول بسیج و آقای موسوی پیش‌نماز، تعامل بسیار خوبی بین متولیان مسجد برقرار است. هدف همگی یک چیز و آن هم پیشرفت مسجد است.
به گفته مهدی کدخدایی در این محله حدود سه هزار و پانصد خانواده ساکن هستند و تراکم جمعیتی بالایی دارد. به دلیل بافت فرسوده‌ای که داشته به‌مرور آپارتمان‌ها جای خانه‌های قدیمی را می‌گیرد و این یعنی به جمعیت محل افزوده شده است. اما امکانات به تناسب اضافه نشده است. تنها جای در دسترس و نزدیک، ساختمان هلال‌احمر خیابان کاشانی بوده که آن هم دستور تخریب گرفته و بی‌استفاده مانده است.
در حال حاضر که ماه‌های پایانی سال تحصیلی و نزدیک فصل امتحانات است، برای دانش آموزان کلاس‌های تقویتی در حال برگزاری است. کلاس‌هایی که در مراکز دیگر با مبالغ حداقل هفتصد و نهصد هزار تومانی تشکیل می‌شود، اینجا به‌صورت رایگان آن هم با حضور مربیان آموزش‌وپرورش در حال برگزاری است. سعی می‌شود برای کلاس‌ها از مربیان محلی استفاده شود. مسجد غیر از برنامه‌های مناسبتی و مذهبی، اردوهای سیاحتی و زیارتی و کلاس‌های مختلف هم برگزار می‌کند. مثلا در بخش دختران کلاس زبان انگلیسی و کلاس طب سنتی با استقبال خوب اهالی محل مواجه شده است.
آقای کدخدایی از ظرفیت‌های خوب محل می‌گوید که امکان و فضایی برای استفاده آن‌ها نیست. از مربی باسابقه کونگ‌فو و دارنده مدال طلا یا مربی دفاع شخصی مدال‌آوری که اعلام آمادگی کرده‌اند با یک‌پنجم هزینه باشگاه‌های دیگر در محل خودشان و برای بچه‌های مسجد کلاس تشکیل دهند؛ اما به دلیل نبود مکان و سالن ورزشی در محل این امر محقق نشده است.
آقای کدخدایی گلایه‌های زیادی دارد. از اینکه چرا باید در چنین منطقه‌ای با این تراکم جمعیتی اجازه احداث استخری داده شود که هر سانس آن هزینه نهصد هزار تومانی دارد؟ چنین مکانی با این هزینه شاید کمتر مورد استفاده حتی عمده‌فروشان منطقه صارمیه باشد و فقط بار ترافیکی را بیشتر کرده است، اما از طرف شهرداری یا یکی از ارگان‌های مسئول مکان تفریحی و ورزشی برای استفاده خانواده‌ها و نوجوانان احداث نمی‌شود. منطقه یک و محله الیادران و جوزدان در این زمینه کمبود دارند.
مهدی کدخدایی از دغدغه‌اش می‌گفت. از اینکه جوان و نوجوان ما گوشی و تبلت به دست شده‌اند. بچه‌های ما طوری که دشمن می‌خواهد دارند آموزش می‌بینند چون ابزار خود را دستشان داده ما چه کرده‌ایم؟ اینکه بچه‌ها باید جایی برای تخلیه انرژی داشته باشند تا به انحراف کشیده نشوند و کمتر سراغ گوشی و فضای مجازی بروند.
او می‌گفت و من یاد روزهایی افتادم که خودمان هم همان حوالی ساکن بودیم. بچه‌های سیزده‌چهارده ساله‌ای که کنار جوی و فضای سبز محل جمع می‌شدند و به جای بازی‌های حرکتی و بازی‌های سنتی همگی گوشی به دست بودند.
مهیاکردن فضای تفریح در مسجد برای نوجوانان و جوانان
مهدی کدخدایی معتقد است وقتی نیاز جوان و نوجوان برای تفریح و بازی و ورزش و سرگرمی از طریق مسجد حل شود، دیگر برای آوردن این نوجوان به مسجد و هیئت و پای منبر تلاش زیادی لازم نیست. اما خیلی وقت‌ها فضا را مهیا نکرده‌ایم.
«الان بیشترین مخاطب ما دهه هشتادی و نودی‌ها هستند. چون بزرگ‌ترها به دلیل مشغله، بیشتر ایام مناسبتی مثل محرم و ماه مبارک مسجد می‌آیند. باید امکانات و برنامه‌های مختلفی داشته باشیم تا این ارتباط با بچه‌ها حفظ شود.»
او معتقد است هرچقدر بتوانیم برنامه‌ها را داخل محل برگزار کنیم و نیاز به رفتن به محلات دیگر و راه‌های دور نباشد، بهتر است. کدخدایی بهترین محل برای کشف استعدادها را مسجد می‌داند. استعدادهایی که از همین محله‌ها و کوچه‌ها شناخته و کم‌کم شکوفا می‌شوند. اینجای صحبت‌ها بود که به همان تقاطع مشترک رسیدیم.
نیاز به مسجد پیشرو و طراز
کدخدایی می‌گوید: «محوریت اسلام مسجد بوده است. بسیاری از حرکت‌ها از مسجد بوده است. بسیاری از پیشرفت‌ها در اسلام از مسجد شروع شده است. مسجد با علایق معنوی مردم حرکت کرده و چون از دل برآمده بر دل هم نشسته است. باید نقش مسجد پررنگ‌تر شود. مسجد برگردد به همان محوریت صدر اسلام.»
او معتقد است وقتی مردم همچنان به تقدس و مرجع بودن مسجد اعتقاد دارند و برای حل مشکلاتشان به مسجد مراجعه می‌کنند، می‌طلبد فضای حقوقی هم مهیا شود.
«در تلاش و مذاکره با کلانتری و مشاور حقوقی هستیم تا این امکان در مسجد فراهم شود. تا قبل از رفتن به دادگاه و مراحل بالاتر مشکلات اهالی تا حد امکان در محل حل شود.»
کدخدایی از تعامل خوب متولیان مسجد می‌گوید: «ما یک هیئت‌امنای مسجد داریم، هیئت‌امنای خیریه و هیئت‌امنای هیئت اثنی عشر که در هرکدام نه عضو داریم و هیچ مشکل و اختلافی نیست. همه مصمم به پیشرفت مسجد هستند. امام جماعت خودش را خرج بچه‌های مسجد می‌کند. پشت سر تصمیمات بسیج و جوانان است. هیئت‌امنا هم پشتیبان امام جماعت است. اما همه در یک جهت و یک مسیر هستند. پشتیبانی از هم می‌کنند به نفع محل و مسجد.»
کدخدایی در رابطه با نقش امام جماعت نظر دیگری داشت: «فعلا از امام جماعت در حد قابل قبول و کاری که شدنی باشد باید انتظار داشت. ما طرح‌ها و برنامه‌های فرهنگی که داریم را به امام جماعت می‌دهیم. ایشان چکش‌کاری می‌کنند و ما می‌رویم سراغ اجرا و ایشان در اجرا پشت ما هستند. درنهایت مدیریت امور با امام جماعت است. اما مثل نقش رهبری که پشتیبان رئیس‌جمهور است و اجراییات با رئیس‌جمهور، در مسجد هم امام جماعت همان نقش رهبری و پشتیبان را دارد. تأیید را می‌دهد و اجراییات با هیئت و بسیج است.»
لزوم هم‌جهت بودن امام جماعت با انقلاب و رهبری
حجت‌الاسلام موسوی نزدیک به بیست‌وپنج سال است پیش‌نماز مسجد الرحمن است. او هم همدل بودن هیئت‌امنا و بسیج با امام جماعت را تأیید می‌کند؛ اما طبق گفته امور مساجد، مدیریت مسجد را با امام جماعت دانست که در مسجد الرحمن این مسئله پذیرفته شده است.
او در مورد افزایش حضور امام جماعت در مسجد و گسترش فعالیت هم معتقد است «دامنه تبلیغات باید این‌قدر وسیع باشد تا امام جماعت بتواند خوراک معنوی برساند و عملا مؤثر باشد. باید برنامه‌هایی برای حضور امام جماعت وجود داشته باشد تا حضور امام جماعت صرف حضور و غیر مؤثر نباشد.»
در رابطه با اختلاف‌نظر متولیان برخی مساجد و مشکلاتی که وجود دارد، نظر آقای موسوی این بود که طیف فکری ائمه جماعت باید مشخص باشد. اگر جهت فکری پیش‌نماز مسجد با امام و رهبری و انقلاب باشد، بر همین مبنا هم بسیج هم هیئت هم سایر نهادهای فرهنگی را می‌تواند مدیریت کند و همه به یک سمت‌وسو بروند؛ اما اگر امام جماعت خط فکری مخالف یا ناهمسو داشته باشد، با سایر نهادها درگیری پیدا می‌کند. جا دارد مجموعه‌هایی مثل بسیج فعالیت‌های خود را گسترش دهند و در جذب جوانان و نوجوانان تلاش بیشتری کنند. ما خودمان ایده خاصی نداشته‌ایم؛ ولی از ایده‌های خوبی که توسط بسیج و سایر مجموعه‌ها داده می‌شود، حمایت می‌کنیم.
آقای موسوی هم معتقد است مسجد باید مرجعی برای رفع اختلافات و مشکلات محل باشد: «درجهت رفع گرفتاری اهل محل فعالیت خاصی نتوانستیم داشته باشیم؛ ولی این خود یک ضعف است. مسجد باید این‌قدر فعال باشد، این‌قدر پررنگ باشد که مردم مشکلاتشان را در وهله اول از طریق مسجد و امام جماعت حل کنند.»
مسجد خیریه فعالی هم دارد که چند نفر از متمولین محل اداره می‌کنند و سال قبل حدود سیصد میلیون کمک جمع شد. حدود شصت خانوار تحت پوشش دارند که بسته‌های غذایی هر ماه داده می‌شود.
