به گزارش اصفهان زیبا؛ از ساحتهای مغفول حکمت صدرایی، عشق مجازی و نسبت آن با شاکله درونی خانواده است. خانواده و استحکام آن رکن اصلی اخلاق اجتماعی بوده و مشکلات آن نتایج مخربی در عرصههای مختلف جامعه میگذارد.
تحلیل ملاصدرا درباره ویژگیها و لوازم عشق مجازی نگاه جامعه را به جایگاه رفیع عشق در ساختار خانواده و نقش آن در اخلاق اجتماعی معطوف میکند.
پیامدهای این عشق با تحول در بینش و نگرش همسران و تحتالشعاع قرار دادن مؤلفههایی چون محبت، تعهد و صبر، آنها را در حیطه رفتاری، اخلاقی و معنوی به سمت تعالی پیش میبرد. ملاصدرا استحکام نظام خانواده را برای پایداری نظام اجتماعی و شکوفایی استعداد افراد لازم و ضروری میداند. مسلما نقش زن برای حصول این استحکام و بهتبع آن، پایداری نظام اجتماعی، بسیار برجسته و بیبدیل است.
لذا از منظر ملاصدرا، جامعه موظف است فضای مناسب برای حضور و رشد زنان، بهعنوان نیمی از زمینهسازان جامعه پایدار را تأمین کند و در غیر این صورت، ساختار آن جامعه در تقابل با امر خداست.
فارابی نیز در فصل شصتویکم از کتاب فصول منتزعه، به عواملی که سبب ایجاد نظام پایدار اجتماعی و از جمله نظام خانواده میشود، اشاره کرده است. او عامل ایجاد این پایداری را محبت و عامل تداوم این پایداری را عدل معرفی میکند و در ادامه، محبت را نه عاطفی، بلکه ارادی میداند و چنین بیان میکند: محبت ارادی وقتی بهوجود میآید که شهروندان مدینه در مفهوم و ماهیت فضیلت، منفعت و لذت، اشتراک فهم داشته باشند.
یعنی در چیستی فضیلت به وحدت نظر رسیده و در تلقی منفعت به اشتراک اجتماعی، ولو با شدت و ضعف دست یافته باشند و قدر مشترکی میان همه آنها در احساس لذت وجود داشته باشد.
ملاصدرا نیز روابط اجتماعی را بر محور عشق قرار داده و با بهکار بستن نظام علی و معلولی در حکمت عملی، سعی در ایجاد پایداری نظام اجتماعی داشته است. ملاصدرا صراحتا اعلام میکند که عشق به علت، عشق به معلول و آثار او را نیز در پی دارد، پس هر کس به خداوند مهربان عشق میورزد، باید به همه مخلوقات و مصنوعات او نیز عشق بورزد. ملاصدرا عشق را برخاسته از نفس آدمی میداند و برای آن ساحتهای قلبی و عقلی قائل است.
او عشق را مرتبط با روابط نفسانی قلمداد کرده، آن را از روابط جسمانی منفک میپندارد و در عین حال، غریزه جنسی را سرکوب نکرده و داشتن روابط جنسی در چارچوب نکاح و به شرط عدم افراط و زیادهروی را تأیید کرده است.
عشق از یک طرف، مستلزم داشتن نفس رحیمه و ذهن شفاف برای درک زیباییهای معنوی معشوق است و از طرف دیگر، ظهور پدیده عشق خود عامل رقت قلبی و رحیمیت نفس میشود و توجه انسان را به امور شریف و معنوی معطوف میکند. پس نفس رحیمه و ذهن شفاف که در پرتو رواج تعلیم هنر، صنایع لطیفه و علوم دقیقه (علوم حکمی، الهی و ریاضی) حاصل میشود، با عشق در تلازم و تأثیر متقابل هستند.
از منظر ملاصدرا نتایج عشق مجازی نفسانی را میتوان به مدلسازی یک زندگی مشترک مبتنی بر بروندادههای این عشق دانست. تعالی اخلاقی روابط بین زوجین، ماندگاری حسن روابط بین زوجین درصورت زوال و زیباییهای ظاهری، افزایش سازگاری و کاهش خشونتها، ایجاد تعهد و افزایش وفاداری بین زوجین، افزایش تعاملات درون خانوادگی و اهتمام به تربیت فرزندان، اهمیت یافتن علم و هنر و ادبیات و امکان ارتقای الگوهای تربیتی و حرکت به سوی سعادتمندی حقیقی و تقویت بعد معنوی خانواده ازجمله پیامدهای مدلسازی ملاصدرا برای تشکیل یک خانواده حول محور عشق است.