به گزارش اصفهان زیبا؛ در غربی‌ترین نقطه شهر اصفهان و در جوار کوه سید محمد و امامزاده بابرکت آن محله‌ای کوچک با قدمتی بزرگ وجود دارد، محله دهنو که به آن «باغ نو» هم می‌گویند سرزمینی که در گذشته بیش از هرچیز به باغ‌های فراوان و محصولات کشاورزی معروف بوده است.
در این محله قدیمی، خاک بی‌مقدار به مدد هنر، طرح و رنگ، کاشی هفت‌رنگی را خلق کرده که وقتی بر تن بناها و ساختمان‌ها می‌نشیند هفت‌رنگش هفت‌آسمان را درمی‌نوردد و نردبانی برای حرکت از ملک و سرزدن به ملکوت می‌شود.
ناصر محمدی دهنوی هنرمند کاشی هفت‌رنگ و رئیس صنف کاشی‌سازان از اهالی محله دهنو و ساکن منطقه 2 شهرداری اصفهان است، این هنرمند پیشکسوت، شاغل و هنرمند در رشته کاشی هفت‌رنگ است. از سال 1363 در 13سالگی وارد این رشته شده و به شاگردی استاد سید کمال هاتفی مفتخر می‌شود و حدود 10سال در کارگاه این استاد، شاگردی می‌کند و پس از خدمت سربازی دو سال دیگر به شاگردی در خدمت این استاد مشغول می‌شود و سپس با مشورت ایشان یک کارگاه مستقل کاشی‌سازی دایر می‌کند. این استاد پیشکسوت، حدود سال 1372 شاگردانی داشته که وارد این رشته شدند و چند تن از آن‌ها برداران خود او بودند و تعدادی هم از افراد افغانستانی و هم‌محله‌ای او از دهنو بودند که درمجموع 12 نفر را تشکیل می‌دادند. تعدادی از آن‌ها این حرفه را ادامه دادند و اکنون مشغول به فعالیت در هنر کاشی هفت‌رنگ هستند و کارگاه‌های بسیار فعالی را در محله دهنو دارند.
پیشینه کاشی‌کاری در دهنو
استاد محمدی درباره پیشینه صنعت کاشی‌سازی در محله دهنو می‌گوید: در این محله در گذشته‌ها به‌طور کل کاشی سنتی وجود داشته است که شامل چند رشته کاشی هفت‌رنگ، معرق، سفال و سرامیک بوده و کل این رشته‌ها از صفر تا صد در محله دهنو در کارگاه‌های متعددی از قدیم تاکنون در حال فعالیت هستند و تقریبا زمانی اصطلاح «دهنو مهد کاشی سنتی ایران» به کار برده شده است. این مورد در بسیاری از سمینارها و روزنامه‌ها نیز ثبت شده است و هیچ‌گونه بزرگ‌نمایی و غلو نیست و یک واقعیت مشهود است، هرکسی بخواهد می‌تواند به این محله بیاید و از نزدیک هنر و صنعت کاشی‌سازی را مشاهده کند.
او درباره کارگاه‌های فعال کاشی‌سازی در محله دهنو توضیح می‌دهد: در محله دهنو حدود 100 کارگاه کاشی‌سازی وجود دارد که از تولیدکننده‌ها و هنرمندان بومی محله دهنو هستند. حدود 120 کارگاه دیگر هم وجود دارد که هنرمندان استان و شهر اصفهان در این محدوده فعالیت می‌کنند. درمجموع حدود 220 کارگاه فعال کاشی‌سازی در محله دهنو وجود دارد که ممکن است یک تعداد کارگاه به دلیل اجاره‌بها به نقطه دیگر شهر بروند؛ ولی درمجموع بین 180 تا 200 کارگاه در این محله مداوم فعالیت دارند که تعدادی از آن‌ها در محله دهنو هستند و تعدادی هم در منطقه صنعتی خیابان حکیم فرزانه قرار دارند.
این هنرمند کاشی‌سازی درباره زیاد بودن این حرفه در محله دهنو تأکید می‌کند: پیشینه پدید آمدن این رشته و هنر در محله دهنو به دهه پنجاه برمی‌گردد. آن زمان که استاد سید کمال هاتفی و مرحوم زنده‌یاد استاد اکبر پورشیروی بعدازاینکه مدتی در کارگاه استادان بزرگ «ایلیا» شاگردی کرده و به درجه استادی رسیده بودند در این نقطه از شهر حدود یک کیلومتری محله دهنو کارگاهی را تأسیس و شروع به کار می‌کنند. این استادان برجسته مدتی با همدیگر کار می‌کنند و بعد از هم مجزا می‌شوند و در دو کارگاه به فعالیت می‌پردازند.
به دلیل نیاز شدید به نیروی کار، بهترین و نزدیک‌ترین مکان به کارگاه‌های خود را محله دهنو دانستند و طی ارتباط با مردم این محله توانستند تعدادی از جوانان را به شکل مقطعی در این کارگاه‌ها مشغول به کار کنند. او عنوان می‌کند: آن زمان محله دهنو روستایی بود که اکثر افراد به شکل کشاورزی مشغول بودند و در زمستان که شغل کشاورزی کمتر بود عده‌ای از جوانان در این کارگاه‌ها کار می‌کردند و این روند ادامه‌دار نبود تا زمانی که یک تعدادی از جوانان دهنو که هم‌دوره بنده بودند در فصل تابستان به دنبال یک حرفه و شغل می‌رفتند. این کارگاه‌ها به ما معرفی شدند و توسط دو نفر از افرادی که قبلا در این کارگاه‌ها به شکل مقطعی کار کرده بودند، بنده جزو اولین نفرهایی بودم که به شاگردی استاد هاتفی در آمدم و شروع به کار کردم. در مقطع‌هایی که مدرسه تعطیل بود یا بعدازظهرهایی که در طول سال تحصیلی بیکار بودم، به این کارگاه می‌رفتم و تا 13 سالگی در حرفه کاشی‌سازی هفت‌رنگ کار کردم.
علاقه و استعداد مشوقم بودند
محمدی درباره ادامه‌دار شدن فعالیت خود در هنر کاشی هفت‌رنگ می‌گوید: به دلیل علاقه شدید و استعدادی که در این کار داشتم این اتفاق باعث شد که در دوره دبیرستان ترک تحصیل کنم و به شکل دائمی به این حرفه بپردازم. از سال 1364 تا سال 1369 که به خدمت سربازی بروم فعالیت در این حرفه را داشتم و در حوزه‌های سفال، سرامیک، مینا و مینیاتور در این کارگاه کار کردم و بعد به خدمت سربازی رفتم و بعد از دوران سربازی به مدت دو سال دیگر در همان کارگاه شاگردی را ادامه دادم و در سال 1372 با مشورت استادم و توانایی که در وجود خودم می‌دیدم یک کارگاه مستقل دایر کردم و شروع به کار کردم. از سال 1372 تا سال 1390 مشغول به کار بودم و کارگاه داشتم، شاگردان متعددی را هم آموزش می‌دادم که بسیاری از آن‌ها اکنون از استادان بنام این حرفه هستند و حدود 12 نفر در این حرفه ماندگار شدند که اکنون کارگاه اختصاصی دارند و مشغول به فعالیت هستند.
نیاکان کاشی‌کار
این هنرمند کاشی هفت‌رنگ ادامه می‌دهد: از نیاکان ما و پدرم کسی در این حرفه فعالیت نداشته و بنده بعدازاینکه در دوران تحصیل و مدرسه با این کار آشنا شدم و در این حرفه وارد شده و آن را ادامه دادم، سپس برادران و تعداد دیگری از اقوام من نیز به این حرفه علاقه‌مند و وارد این کار شدند و هنوز هم در هنر کاشی‌سازی فعالیت می‌کنند. آن زمان بنده وارد این حرفه شدم. کار مردانه بود و شرایط به‌گونه‌ای بود که فقط آقایان کار می‌کردند، اما اکنون 15 سال است که خانم‌ها هم به‌صورت جدی وارد این کار شدند و در محله دهنو هفت کارگاه مخصوص خانم‌ها وجود دارد که به این حرفه مشغول هستند و تقریبا کار تفکیک شده است.
او درباره نحوه تفکیک کارگاه‌های کاشی‌سازی هفت‌رنگ در محله دهنو می‌گوید: در زمان قدیم از گل یا خاکی که از معدن می‌آوردند، تولید خشت خام و خشت پخته می‌شد و بعد خشت را لعاب می‌زدند و بقیه کارها را انجام می‌دادند.
اکنون کار تفکیک شده و زیرساخت کار کاشی است که از کارخانه‌های صنعتی تأمین می‌شود و تعدادی از کاشیها به‌صورت سنتی در کارگاه‌های کاشی تولید می‌شود و در کارگاه‌ها حوزه فعالیت ما طرح روی آن پیاده می‌شود و کار انجام می‌گیرد. محمدی توضیح می‌دهند: در حال حاضر پنج کارگاه به‌صورت مجزا این فعالیت را دارند تا کاشیها با ارائه طرح‌ها به کاشی سنتی هفت‌رنگ تبدیل شوند. اکنون با تفکیک فعالیت‌ها خانم‌ها به شکل بسیار فعال در بخش مرحله رنگ‌آمیزی مشغول به کار هستند و کارگاه‌های مستقلی دارند، کار را قبول می‌کنند و به‌صورت رنگ‌آمیزی کاشی‌هایی که نقشه و قلم‌گیری‌شده را به کارگاه‌هایی می‌برند تا خانم‌ها رنگ‌آمیزی کنند. سپس کاشیها به کارگاه کوره برگردانده و پخت می‌شود و دوباره به کارگاه اول که نقشه شده برگشته و در آنجا بسته‌بندی‌شده و به محل کار ارسال می‌شود.
کلام آخر: توصیه‌هایی به جوانان
این استاد پیشکسوت صنعت کاشی‌سازی در محله دهنو به جوانان علاقه‌مند به این حرفه توصیه می‌کند: زمانی که بنده وارد این حرفه شدم، شرایط مانند امروز نبود، یک یا دو هنرستان در اصفهان بود و مشکل دوری مسافت و نبود سرویس مدارس را داشتیم و کسی هم نبود که به من این آگاهی را بدهد که می‌توانم به آکادمیک بروم و هم درس بخوانم و به این حرفه ادامه دهم و به همین علت دوران دبیرستان ترک‌تحصیل کردم و وارد این رشته شدم، به جوانان علاقه‌مند به هنر کاشی‌سازی هفت‌رنگ توصیه می‌کنم می‌توانند هم تحصیل کنند و تا مدارک دانشگاهی ادامه دهند و در کنار مقطع هنرستان و دانشگاه این رشته را به‌صورت علمی و آکادمیک یاد بگیرند و در محیط کار هم فعالیت را انجام دهند.
