به گزارش اصفهان زیبا؛ همه می‌دانند مهم‌ترین بُعد دولت چهاردهم در قالب شعار و عنوان این دولت، مسئله «وفاق ملی» است و از همان آغازین روزهای کار دولت مسعود پزشکیان، تحلیلگران و کارشناسان در سطوح مختلف این موضوع را موردبحث و بررسی قرار دادند و با ملاک و معیارهای متفاوت آن را تعریف کردند.
آن‌گونه می‌توان از این رویکرد به‌عنوان یک اصل و بنیاد رفتاری یاد کرد که با اجرای آن، دعواها و اختلافات کاهش یافته و درعین‌حال وحدت و همدلی در جامعه با هر موضع و جناح فکری رشد خواهد کرد؛ آنچه در راستای تحقق، نیاز به تعامل و تفاهم دارد و این امر صورت نخواهد گرفت مگر در فضای عقلانیت. ازجمله فضاهایی که وفاق واقعی را در آن می‌توان پیاده کرد و معنی واقعی آن را شاهد بود، دانشگاه است؛ محلی برای تبادل نظریات و گفت‌وگو‌ها و ترویج تفکرات انتقادی که دانشجویان و اساتید در کنار هم و آزادانه عقاید و مواضع خود را سالم و مثبت در حضور یکدیگر مطرح کنند و درنهایت معنای توافق و همدلی را با هر موضع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به جامعه نشان دهند.
به عبارتی، دانشگاه در شرایط وفاق می‌تواند به پرورش تفکر انتقادی در جامعه کمک کند و درعین‌حال با الگوقرارگرفتن، به کاهش تنش و تضادهای سیاسی در جامعه بینجامد؛ آنچه به نفع همگان است و به اعتقاد رئیس‌جمهور، زمانی محقق می‌شود که ارتباط با احترام متقابل به عقاید متفاوت میان همه گروه‌های مختلف جامعه وجود داشته باشد تا در شنیده‌شدن همه نظرات و مواضع شاهد توسعه و درنهایت دموکراسی واقعی باشیم. «اصفهان زیبا» نیز در بررسی این موضوع با مسئولان نهاد رهبری در دانشگاه‌های اصفهان به گفت‌وگو نشست که در ادامه خلاصه‌ای از اظهارات آن‌ها را می‌خوانید.
گفت‌وگوی عالمانه؛ بهترین شیوه ایجاد وفاق به شکل صحیح
حجت‌الاسلام جعفر عمادی (مسئول نهاد رهبری دانشگاه صنعتی اصفهان) :
بحث وفاق، نیاز جامعه است؛ موضوعی که مختص امروز نیست و بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، حضرت امام(ره) نیز مکرر و با تعابیری متفاوت به آن می‌پرداختند و بر اجرای آن در جامعه تأکید فراوان داشتند.
امام از وحدت کلمه می‌گفتند که همان وفاق معنی می‌شود. اینکه در کنار یکدیگر سازگاری داشته باشیم و بیشتر بر روی مشترکات خود توافق کنیم تا بر اختلافات. به معنی دیگر، توجه خود را به سمتی سوق دهیم که با یکدیگر به توافق و تفاهم برسیم. البته وفاق به این معنا نیست که اختلاف‌ها را به کل نابود کنیم؛ بلکه بعضی از اختلاف‌ها، اختلاف‌های مبنایی است و باید وجود داشته باشد و برخی دیگر نیز اختلاف‌سلیقه‌ای کاملا پذیرفته‌شده است؛ اختلافاتی که وجود آن‌ها اصلا بد نیست. اما وفاق به این معنی است که ما بر روی مشترکات خود پافشاری کنیم و بر اساس این مشترکات تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کرده و جامعه را پیش ببریم. این معنی دقیق وفاق است.
وفاق در فضای دانشگاه معنای دقیق‌تری دارد
در دوران حاضر به این دلیل که وفاق نیاز واقعی جامعه به شمار آمده، نامزدی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری با در نظرگرفتن این نیاز جامعه، شعار دولت خود را بر مبنای آن مطرح کرده است؛ شعاری که درنهایت رأی و گرایش جامعه به سمت مسعود پزشکیان را شکل داد؛ آنچه منطقی و حق است؛ زیرا زمانی که یک نیاز در جامعه به‌خوبی حس می‌شود و فردی با درک از این مسئله رویکرد خود را در قالب شعار عنوان می‌کند، مسلما گرایش عمومی به سمت او هم خواهد بود.
مهم‌ترین ملاک وفاق نیز عقلانیت است؛ بدین معنا که اگر قرار است وفاقی صورت گیرد، حتما باید عقلانیت جلودار باشد. حق و حقیقت‌ها باید دیده شود و درنهایت این عقل است که به حقیقت توجه و دسترسی دارد؛ بنابراین زمانی که ما با جامعه‌ای طرف هستیم که عقلانیت قوی‌تری دارد، مطمئنا توجه‌ها نیز سمت این عقلانیت بیشتر خواهد رفت. جامعه دانشگاهی هم جامعه‌ای است که عقلانیت در آن موج می‌زند؛ فضایی که مسلما وفاق در آن معنای دقیق‌تری پیدا می‌کند و درعین‌حال بهتر هم قابل‌اجراشدن است؛ این در حالی است که دانشجویان و اساتید دانشگاه با نظرات و مواضع مختلف سیاسی در کنار هم قرار دارند و ممکن است در برخی از مواقع همچون شرایط دو سال گذشته از سوی آن‌ها نظراتی متفاوت هم مطرح شود.
حال ارائه این نظرات و مواضع تا زمانی که تخلف به شمار نیاید و خلاف قانون و موازین جمهوری اسلامی ایران نباشد، هیچ ایرادی ندارد؛ اما اگر برعکس آن رخ دهد، ممکن است به اخراج و یا تعلیق اساتید و دانشجویان هم بینجامد. این شرایط البته چندان در دانشگاه‌های ما وجود ندارد و اگر هم باشد، مطمئنا بر اساس قانون بوده است؛ اجرای قانونی که اگر بر طبق عقلانیت صورت گیرد، هیچ ایرادی هم ندارد؛ به‌عنوان‌مثال در کل استان اصفهان این شرایط برای اساتید و دانشجویان چندان وجود ندارد.
در حال حاضر نیز هستند دانشجویان و اساتیدی در کل کشور که پس از بررسی شرایط آن‌ها مجددا به دانشگاه برای تدریس و تحصیل دعوت شدند و در بستر رویکرد وفاق و البته با رفعت و رحمت به فضای دانشگاه برگشتند؛ افرادی که مطمئنا از رفتار و اقدامات خود پشیمان هستند. در مقابل، برخی از افراد نیز مطابق قانون شرایط اخراج یا تعلیق برای آن‌ها اعمال شده است که بخشش و بازگشت آن‌ها حتی نمی‌تواند به جبران عملکرد آن‌ها بینجامد؛ چراکه مجددا برخلاف قانون و موازین کشور رفتار اشتباه خود را تکرار خواهند کرد.
تقویت فضای سیاسی دانشگاه با اجرای وفاق
فضای سیاسی دانشگاه نیاز به تقویت دارد و این تقویت می‌تواند با اجرای رویکرد وفاق بیشتر رخ دهد. آن‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد ما می‌توانیم با رفعت به اختلافات و تفاوت‌ها با دید بازتری بنگریم و افراد مختلف را در بستر علمی دانشگاهی و با نظرات و مواضع سیاسی مختلف کنار هم داشته باشیم. به اعتقاد بنده گفت‌وگوهای عالمانه بهترین راه و منشی است که افراد می‌توانند از طریق آن، دیدگاه‌های خود را به یکدیگر نزدیک‌تر کنند؛ چراکه اختلاف‌نظرها ناشی از عدم فهم حرف طرف مقابل است. امیرالمؤمنین فرمودند: «مردم دشمن آن چیزی هستند که نمی‌دانند»؛ به‌عنوان‌مثال بنده برداشتی از صحبت‌ها و عملکرد و رفتار یک نفر دارم که بر اساس این برداشت با طرف اختلاف پیدا می‌کنم؛ اما زمانی که با طرف صحبت و گفت‌وگوی عالمانه‌ای داشته باشم، آن برداشت من به سوءبرداشت یا سوءتفاهم و عدم درک صحیح از آن شخص تبدیل نمی‌شود؛ لذا بسیاری از اختلافات این مدلی را می‌توان با گفت‌وگو برطرف کرد.
گفت‌وگوی عالمانه می‌تواند اول سوءبرداشت‌ها و اختلاف برآمده از برداشت‌های اشتباه را تصحیح کند و دوم، حتی زمانی که اختلاف عقیده و دیدگاه وجود ندارد در بستر گفت‌وگوی عالمانه می‌توان وحدت را تقویت کرد و نقاط مشترک و دیدگاه‌های یکسان را پررنگ‌تر نشان داد و درنهایت وفاق بیشتری را ایجاد کرد؛ لذا بنده معتقدم گفت‌وگوی عالمانه مخصوص دانشگاه و بهترین راه برای ایجاد وفاق به شکل صحیح است.
وفاق باید به تقویت گفت‌وگو و تفاهم دانشگاهی کمک کند
حجت‌الاسلام مهدی مستأجران (مسئول نهاد رهبری دانشگاه اصفهان) :
موضوع وفاق و همدلی و گفت‌وگو برای حل مسائل امری است که آرمان‌های انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام (ره) نیز از ابتدا بر اساس آن شکل گرفت.
این‌طور نیست که این شیوه تعامل تنها به دولت خاصی نسبت داده شود؛ بلکه این‌گونه باید گفت که دولت جناب پزشکیان بر شیوه وفاق و استفاده از آن تأکید بیشتری دارند که البته بسیار پسندیده است؛ معروفی از معروف‌های اسلام که قرآن کریم نیز ما را به آن دعوت کرده است؛ لذا ما با تمرکز بر این شیوه می‌توانیم به‌جای درگیری، نزاع و مخاصمه، از گفت‌وگو به‌عنوان بهترین راه‌حل‌ها برای حل مشکلات و اختلافات استفاده کنیم؛ آنچه باعث رستگاری جامعه خواهد شد.
رفع اختلافات و تفاوت‌ها با عقلانیت ابزاری و عقلانیت قدسی
امیرالمؤمنین می‌فرمایند: «آرا را به هم بزنید، نظرات مخالف مطرح کنید تا اینکه بهترین راه انتخاب شود.» قرآن کریم و درعین‌حال انقلاب اسلامی نیز در همه زمان‌ها به این موضوع اشاره کرده است که اختلافات و نزاع‌های قومیتی و تفاوت‌ها و سلیقه‌های مختلف سیاسی و فرهنگی جامعه باید با گفت‌وگویی بر پایه عقلانیت ابزاری و عقلانیت قدسی برطرف شود.
دانشگاه‌ها نیز مجموعه نخبگانی جامعه را در خود جای داده و همیشه در حوزه گفتمان پیشرو بوده‌اند. درحال حاضر نیز با وجود همه اختلافات و نزاع‌هایی که در فضای دانشگاهی طی سال‌های اخیر دیده می‌شود، این شیوه گفت‌وگو بر مبنای همدلی هم وجود دارد.
درست است که دشمنان با سنگ‌اندازی‌های بسیار به‌دنبال ایجاد شکاف در محیط دانشگاه و جامعه هستند؛ اما باز هم صحبت و گفت‌وگو میان جریان‌های مخالف در محیط دانشگاه صورت می‌گیرد.
گفت‌وگو در فضای دانشگاه مسیری برای تولید راه‌های جدید است
ما شاهد هستیم که تشکل‌های دانشجویی با دیدگاه‌هایی متفاوت گرد هم می‌آیند و به‌جای تندخویی و دعوا به گفت‌وگو نشسته و نظرات و مواضع خود را در فضایی کاملا عقلانی مطرح می‌کنند؛زیرا دانشگاه محور دانش و عقلانیت است و گفت‌وگو در این فضا به‌عنوان یک مسیر تولید راه‌های جدید شناخته می‌شود.
البته در برخی از زمان‌ها فضاهای تبلیغات رسانه‌ای سبب شده فاصله‌ها زیاد شود و ما باید سعی کنیم با برگزاری نشست‌ها، کرسی‌های آزاداندیشی و گفت‌وگوهای دو یا چندطرفه شکاف میان عقاید و مواضع سیاسی را کاهش دهیم. درحال حاضر این فضا نسبت به گذشته بهتر شده است و چه‌بسا
با گذشت زمان و قرارگرفتن در فضاهای گفتمانی شاهد بوده‌ایم که اختلافات موجود را می‌توان به اختلاف عقاید تعبیر کرد تا دشمنی و اختلاف.
مبنای دانشگاه گفت‌وگو و تفاهم است
ما باید از بستر وفاق به‌عنوان یک فرصت استفاده کنیم و با دعوت از دانشجویان و اساتید به‌منظور شرکت در گردهمایی‌ها و نشست‌های مشترک سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به سمت ایجاد همدلی و اتحاد برویم؛ به‌عنوان‌مثال برخی از دانشجویان با بیان نظرات و مواضع سیاسی دردسرساز طی دوسال اخیر شرایط نامساعدی را برای خود به وجود آوردند و به‌نوعی با عبور از خطوط قرمز مشکل‌ساز شدند؛ اما ارتباط خوب و صمیمانه برخی از استادان دانشگاه و مجموعه نهادهای مرتبط نظارتی دانشگاه همچون کمیته انضباطی و حراست‌ها با این قشر باعث شد مشکل اساسی برای آن‌ها پیش نیاید.
تعداد اندکی از دانشجویان بودند که نیاز به تنبیه مختصری داشتند و البته این تنبیه سنگین نبود و مشکلی برای دانشجو به وجود نیاورد. در خصوص برخی از اساتید نیز شرایط به همین صورت بود و با رفعت و گذشت، این قشر اندک از اساتید حتی با داشتن برخی از رفتارها مشغول به کار شدند.
مشکلات این اساتید به خاطر این بود که صحبت‌های خود را یک‌طرفه در محیط دانشگاه عنوان کردند و به دنبال گفت‌وگو و تفاهم نبودند و زیر بار شرکت در فضاهای گفتمانی نمی‌رفتند؛ حتی با آن‌ها این موضوع در میان گذاشته شد که با گفت‌وگو می‌توان به تفاهم رسید.
هم‌اکنون نیز شاهد هستیم که برخی از اساتید و دانشجویان حتی با داشتن عملکرد نامناسب و خلاف فضای دانشگاه در بستر اجرای رویکرد وفاق و همدلی به دانشگاه بازگردانده شدند.
این سیاست در مورد کسانی که پرونده سنگینی ندارند خوب و موردقبول است. درواقع بیان نظرات و دیدگاه‌ها از سوی دانشجویان و اساتید نباید به فحاشی، تخریب و تندخویی کشیده شود و اگر که قرار باشد بار دیگر این شرایط از سوی افراد دانشگاهی تکرار شود، دانشگاه از ریل اصلی خود خارج شده و صفا و صمیمیت دانشگاه نیز آسیب خواهد دید.
این موضوع را باید موردتوجه قرار داد که دال مرکزی دانشگاه گفت‌وگو و تفاهم و است و اگر این فضا می‌تواند با اجرای رویکرد وفاق تقویت شود، ما از آن استقبال هم خواهیم کرد.
